Auteur: Ruud 20 januari 2018 1 Reactie

Twilight Imperium Third Edition (TI3) was lang een van mijn favoriete games, maar raakte het afgelopen jaar wat in de verdrukking. De game duurt natuurlijk toch 8 uur.. Maar sinds Gencon weten we dat er een opvolger is van de koningin van de Ameritrash boardgames.. en het begon dan toch weer te kriebelen bij me. Twilight Imperium: Fourth edition (TI4) heeft grotendeels de gameplay van TI3, maar ook een nieuwe look én het beste van de expansions van TI3. Is dit genoeg om TI4 weer een van mijn favoriete games te maken?

Twilight Imperium: Fourth Edition
Dane Beltrami, Corey Konieczka, Christian T. Petersen
2017
3-6 spelers
Fantasy Flight Games
240-480 minuten
Combat, 4X, 3X, Explore, Exploit, Expand, Exterminate, Combat, Plastic, Ameritrash
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
Het doel van TI4 is om zo snel mogelijk 10 victory points te halen. Victory points behaal je door het claimen van Objective kaarten aan het einde van een ronde, welke gedurende het spel worden ‘gerevealed’. Je kan dus nooit aan het begin van het spel een tactiek verzinnen. De spelers claimen normaal gesproken per ronde 1 Objective, en 1 Secret objective. Hier zijn uitzonderingen op, want sommige secret objectives kun je scoren gedurende de ronde, terwijl je sommige andere objectives juist kan scoren door het kiezen van bepaalde strategy card, of door geselecteerd te worden voor speciale “laws” óf actie-kaarten. Hierover allemaal later meer.

Setup
De setup van TI4 is behoorlijk complex, maar de complexiteit en duur is vooral afhankelijk van de vraag of je de setup game wilt spelen om de galaxy te bouwen voor je begint met het ‘echte’ spelen. Ik ben zelf geen fan van het galaxy bouwen, en heb er ook geen ervaring mee. Ik vind dat mechanisme in bijvoorbeeld Forbidden Stars zit ook niet heel tof. Het is stressvol, en als iemand een fout maakt zit je 8 uur lang tegen een unbalanced galaxy aan te kijken. Anyway, dat is meer iets voor onze conclusie, maar vandaar dat ik het hier niet uitleg. Ik ga er hier vanuit dat één van de standaard setups wordt gekozen die in het regelboek staan afgedrukt. Deze galaxies zijn verre van perfect, maar potentieel meer balanced dan wat je uit een bouw-variant krijgt.

Wat het bouwen van een galaxy zo tricky maakt, is dat elke hex een hoop resources symboliseert. Elke planeet heeft namelijk een productie waarde (zoveel resources produceert hij) en influence (zoveel invloed levert hij op in het politieke deel van het spel).
Als sommige spelers alle goede planeten krijgen.. heb je echt een probleem.

Iedere speler ontvangt een player mat met zijn ras-statistieken, met eventuele ras-specifieke bonussen en eigenschappen. Daarnaast krijg je nog je ras-specifieke start-planeten, technologie upgrades, en promisary notes (hierover later meer).
Normaal gesproken mag je één van de 16 rassen uit de basegame kiezen. Daarna pak je de stukken plastic van een kleur naar keuze, dit is een enorme berg (59 stuks!) aan plastic units. Zo zijn er verschillende ruimteschepen, vlaggetjes (grond troepen), space docks waar je nieuwe units kan bouwen, fighters en dergelijke in één van de 6 kleuren in de base game.
Naast units krijgt iedere speler ook nog 25 identieke technologie kaarten, en een command sheet. Dit samen zorgt voor de setup van de game. De plastic units, technologie kaarten en command sheet zijn niet verschillend voor elk ras.

Nadat iedere speler zijn of haar startstukken heeft, wordt het deck met actie kaarten geschud, evenals het deck met Agenda kaarten, en de drie decks met objectives. Er zijn level 1 objectives (1VP), level 2 objectives (2VP) en secret objectives (1VP). Iedere speler krijgt 2 secret objectives en houdt er 1. Er worden 5 face-down level 1 en 5 face-down level 2 objectives klaar gelegd, waarvan de eerste 2 level 1 objectives worden opengedraaid.
Er zijn allerlei soorten objectives die je kunt behalen, soms moet je een heel aantal resources betalen voor een VP. Soms moet je verschillende technologieën hebben gekocht. Soms moet je een van de planeten op het thuissysteem van een tegenspeler bezetten.
Ongeacht welke objective je ook probeert te behalen, je hebt er vaak bergen resources voor nodig om ze te bereiken.

Ronde-overzicht
TI4 is niet zo zeer een verschrikkelijk moeilijk spel, als wel een spel waarbij je enorm veel vrijheid hebt om te doen en laten wat je zelf wilt. Wat de boel ook lastiger maakt, is dat elk ras, elke actiekaart en elke strategie-kaart de regels breekt. Je moet dus eerst een soort van weten wat de normale acties zijn, om op waarde te schatten wat je allemaal kan veranderen door het slim spelen en kiezen van je acties in een ronde.

Iedere speler kiest aan het begin van de ronde een strategeie kaart, of twee wanneer je met 4 spelers speelt. Het kiezen van strategy cards begint met de speaker, die aan het begin van de game random gekozen wordt. Deze strategy-cards hebben een nummer van 1 tot en met 8. De beurtvolgorde van TI4 gaat van laag, naar hoog waarbij de beurt-volgorde wordt bepaald door je laagste strategy kaart. De precieze inhoud van de strategy-cards leg ik later uit.

Iedere speler heeft aan het begin van het spel een aantal command tokens geplaatst op zijn of haar command sheet. Op deze sheet staan de Tactic, Fleet en Strategy Pool. In elk van deze 3 pools kan een in principe oneindig aantal command tokens liggen. Iedere speler begint het spel met 3 tokens in Tactic, 3 in Fleet en 2 in Strategy.

1. Tactic pool.
   Voor elk token in je Tactic pool kan je zelf pro-actief een actie op het bord uitvoeren.
2. Fleet pool.
   Voor elk token in je Fleet pool kan je een groot schip op een hex in het bord hebben staan.
3. Strategy pool.
   Voor elk token in je Strategy pool kan je meeliften met de strategy kaart van een andere speler.

Is jouw strategy-card nummer aan de beurt, dan moet je een actie doen of passen. Pas je, dan ben je voor die ronde uitgespeeld. Sommige action-cards of speciale abilities laten zich “als een actie” gebruiken, waardoor je geen tokens kwijt bent en langer in de ronde kunt handelen. Gebruik je een Tactical action door een token te plaatsen in een Hex op het speelbord, voer je de volgende 5 stappen uit (als je wilt). Je mag nooit een Hex activeren, waar al een token van jezelf ligt.

Een tactical action bestaat uit:

1. Activation.
   Plaats het token. Het systeem is nu “active”.
2. Movement.
   Beweeg X space-ships naar de geactiveerde Hex toe, waarbij je moet opletten dat je niet meer units in het gebied krijgt dan het aantal tokens in je Fleet pool. Ook mag je nooit schepen meenemen uit een Hex waar al een van je Command tokens in ligt.Elke unit heeft een Movement value, en je mag natuurlijk niet verder reizen dan je snelheid. Grond troepen en fighters kunnen neit zelfstandig bewegen en nemen ruimte in op de ruimteschepen die wel zelf kunnen bewegen. Dit heet “Fleet capacity” en wordt duidelijk aangegeven op je player mat.
3. Space Combat.
   Zijn er schepen van je tegenstander, dan wordt er geknokt tot een van de partijen overblijft. Voor beide spelers elkaar vernietigen, is er de kans dat een tegenspeler zich terugtrekt. De spelers kunnen er dus voor kiezen om zich terug te trekken, maar werken altijd minimaal 1 combat ronde af. Combat werkt in TI4 behoorlijk eenvoudig, en bestaat alleen uit D10 dobbelstenen. Op je player mat is te zien wat de statistieken van je vliegtuigen zijn en hoeveel je moet rollen om een hit te scoren. Beide kanten rollen tegelijk, en verwerken zelf de hits door ze toe te wijzen aan hun eigen schepen. De meeste schepen hebben 1 hitpoint en zijn dus meteen vernietigd, terwijl sommige schepen (vooral de grote dure), 2 hitpoints hebben. Hebben alle schepen geschoten, en leven er nog schepen dan begint een nieuwe combat ronde.
4. Invasion.
   Heb jij space combat gewonnen, dan kun je kiezen om eventuele grondtroepen die je overgebleven ruimteschepen vervoeren te laten landen op een planeet en daar tegen eventueel aanwezige grondtroepen van je tegenstander te vechten. Combat werkt hier hetzelfde, je rolt net zo lang D10 dobbelstenen tot een van de twee kanten elkaar helemaal heeft uitgeroeid.
5. Production.
   In een systeem waar jij een space-dock hebt, kan je units produceren. Elk space-dock mag 2 + de productie-waarde van de planeet waar het space-dock op staat aan units produceren. Dit wordt geteld in stukken plastic.

Strategy cards.
Er zijn 8 strategy cards die elk als een actie gespeeld worden door de speler die ze gekozen heeft. De strategy cards bestaan uit twee delen. De bovenste, krachtige ability is voor de speler die de kaart gekozen heeft. Het tweede, onderste deel kan elke speler op meeliften door een token uit hun Strategy pool in te zetten. Heb je geen tokens, kan je ook niet mee doen aan deze “secondary action”.

1. Leadership.
   Primary -> Krijg 3 command tokens en plaats ze in een Pool naar keuze.
   Secondary -> Deze actie kost geen token. Koop X command tokens, betaal 3 Influence per command token.
2. Diplomacy.
   Primary -> Elke andere speler moet 1 command token leggen in een systeem naar keuze (behalve mecatol rex)
   Secondary -> Unexhaust 2 van je planets.
3. Politics.
   Primary -> Kies een speler, die niet al de speaker is om speaker te worden.
   Secondary -> Pak 2 action cards.
4. Construction.
   Primary -> Plaats 1 space dock, of 1 PDS. Plaats 1 PDS. Je kan hiermee dus 1 space dock en 1 pds bouwen, of 2 PDS.
   Secondary -> Plaats 1 space dock of 1 PDS.
5. Trade.
   Primary -> Krijg 3 trade goods, en vul je commodoties aan. Kies een X aantal spelers, die mogen elk gratis ook hun commodities aanvullen. Trade goods zijn resources.
   Secondary-> Vul je commodities aan.
6. Warfare.
   Primary -> Verwijder 1 command token van het bord, krijg 1 command token. Hiermee mag je dus een leger 2x bewegen in de ronde.. Daarnaast mag je de tokens op je player mat herschikken.
   Secondary -> Je mag units produceren in je home system, zonder dat je het home system hoeft te activeren.
7. Technology.
   Primary -> Research 1 technologie, spendeer 6 resources voor een 2e technologie.
   Secondary -> Spendeer 4 resources voor 1 technologie.
8. Imperial.
   Primary -> Score 1 public objective dat je nog niet eerder gescoord had en waar je aan voldoet.  Krijg 1 VP als je mecatol rex hebt, pak 1 secret objective als je Mecatol Rex niet hebt.
   Secondary -> Pak 1 secret objective.

Nadat alle spelers gepast hebben, begint de status fase. Hierin worden in volgorde van initiatief de volgende 8 stappen afgehandeld.

1. Score 1 publieke objective, en 1 secret objective.
2. Draai 1 nieuw publiek objective open, waarbij de level 2 objectives pas worden omgedraaid als alle level 1 zijn open gedraaid.
3. Iedere speler pakt 1 actie kaart van het actiekaarten deck.
4. Iedere speler haalt zijn command tokens van het speelbord.
5. Elke speler krijgt 3 command tokens van zijn reinforcements, en verdeelt deze zoals hij of zij wil.
6. Alle planeten, technologie en strategie kaarten worden weer ‘gereadied’ voor gebruik.
7. Alle units die 2 HP hebben en 1 schade hebben verliezen hun schade.
8. Alle strategie kaarten worden teruggelegd, zodat de spelers uit er de volgende ronde weer een kunnen kiezen.

Zodra Mecatol Rex is overgenomen, begint de Agenda fase aan het einde van de ronde.

Agenda fase.

Tijdens de agenda fase wordt er op 2 agenda’s gestemd, waarbij je alle invloed op de planeten die je onder controle hebt kunt inzetten. Er zijn verschillende soorten agenda’s, sommige zijn wetten die de regels van het spel veranderen. Soms geven ze een speler een bonus, of juist een straf en soms verbeteren ze een planeet. Wat niet zo goed aan bod komt in de bovenstaande overzicht van de regels is dat TI4 meer is dan slechts een ‘wargame’. Het is namelijk een behoorlijk complex en diplomatiek spel, wat mede tot uiting komt in de agenda fase. Hierin steun je soms elkaar, of probeer je allianties te maken om zelf bonussen te krijgen.

In principe zijn afspraken die je maakt niet bindend, tenzij je ze direct kunt voldoen. Een belofte om volgende beurt een bepaalde tegenstander aan te vallen, hoef je je niet aan te houden. Maar sommige zaken kunnen wel direct worden geregeld, zoals het geven van trade goods, of “promisary notes”. Elke speler heeft een aantal “Promisary notes”, die de spelers onderling ook weer kunnen uitruilen. Een “promisary note” is een kaart met een belofte erop. Zo zijn er “promisary notes” die een aanval van die speler laten blokkeren, of zelfs kaarten die je tegenstander een VP geven tot ze je aanvallen of je uit het spel geëlimineerd wordt. Dit soort krachtige middelen zet je natuurlijk enkel in als je zelf iets heel belangrijks kan verdienen.

Conclusie

TI4 is een spel dat je zo een uur of 6 tot 8 kan zoet houden. Of dat problematisch is, ligt aan jou als gamer. Ik vind het af en toe echt super om me te verliezen in zo’n epische game, maar ik geef toe dat 8 uur spenderen aan een game ook voor mij tegenwoordig een stuk lastiger is dan voorheen. TI4 biedt wel alles om je gedurende die tijd bezig te houden. Afhankelijk van je gekozen ras, de planeten om je heen en de objective kaarten, speelt elk spel volledig anders. Daarnaast speelt ook elk ras echt anders, sommige zijn juist heel goed met technologieën ontwikkelen en minder in strijd leveren, terwijl anderen juist niet eens zelf technologieën kunnen ontwikkelen. De hoeveelheid combinaties van objectives en rassen zorgt ervoor dat elk spel volledig anders speelt en je je nooit verveelt.

Laat ik voorop stellen dat ik ook al een groot fan was van TI3, en dat zeker een keer of 15 gespeeld heb in de afgelopen paar jaar. Vaak speelde ik TI3 met de beide expansions, waardoor het geheel een monster werd van opties, mogelijkheden, varianten en regels. En dat is met TI4 helemaal opgeruimd. TI4 is het beste uit TI3 en expansions, samengepropt in 1 doos. Ook is het artwork opgefrist, ziet alles er moderner uit en zijn de miniatures van een betere kwaliteit plastic gemaakt. Ik kan wat betreft de productie echt nergens over klagen. Wellicht over een klein typefoutje hier en daar.

Van beide de expansions van TI3, mis ik in TI4 ook bijna niets. Indrukwekkend hoe ze voor mij de beste elementen uit die expansions in de basegame hebben kunnen proppen voor een goed afgerond spel. Elementen uit de expansions die ik erg kon waarderen, zoals de speciale raciale technologieën en de capital ships zitten nu in de base game. Top. Het enige waar ik op mispak zijn de distant suns tokens. Deze tokens gaven je bij elke planeet die je ontdekte kans op een kleine bonus, of een verlies. Dit beetje randomheid gaf TI3 wat exploration gevoel, wat TI4 op dit moment een beetje voor mij mist. Is dat heel erg? Nee.

Daarnaast zijn de regels van TI4 behoorlijk opgeruimd en verhelderd, waardoor het geheel veel fijner en gestroomlijnder speelt. Ook is het een heel stuk beter uit te leggen dan vroeger, omdat er veel minder gare uitzonderingen zijn en de kaarten en player boards je echt beter helpen met het geven van statistieken en overzichten van de mogelijkheden die je hebt.

Kortom TI4 is een top game en is voor mij zeker een van de beste games van 2017.