Call to Adventure
Chris & Johnny O’Neal
2019
1-4 spelers
Brotherwise Games
30-60 minuten
Deck & Poolbuilding / Dice rolling / Set collecting /Storytelling
Engelstalig
Gematigde mate van taalafhankelijkheid

Doel
Call to Adventure is een spel voor 1-4 spelers waarin de spelers een fantasy held gaan creëren. Startend als beginnende en onervaren held, zul je uitdagingen moeten aangaan en jouw basisvaardigheden moeten uitbreiden om zo de grootste held in de gescheidenis van Call to Adventure te worden!

Setup
Om het spel te beginnen heeft iedere speler een held nodig die hij verder gaat ontwikkelen. Iedere speler krijgt hiervoor twee origin kaarten, twee motivation kaarten en twee destiny kaarten. Van elke soort kiest de speler één kaart om te houden en de andere kaart legt hij af. Deze kaarten worden op zijn spelersoverzicht gelegd. De eerste twee kaarten liggen open, de derde ligt gesloten op het overzicht.

Het spelersoverzicht met daarop de drie storyline kaarten.

Op het spelersoverzicht wordt een corruption marker neergelegd. Daarnaast krijgen alle spelers drie experience tokens en één heldkaart om het spel mee te beginnen.

Voor elk spel worden er drie story decks klaargelegd die staat voor de drie fases van het verhaal. Per story deck worden er vier of vijf kaarten open gelegd in een rij (aantal is afhankelijk van het aantal spelers).

Het overzicht van alle storyline kaarten aan het begin van het spel. Rechts de stapels met hero en antihero kaarten.

Ronde-overzicht
Tijdens zijn beurt probeert iedere speler om een ‘trait’ te krijgen of een challenge (een gewone challenge of een adversary challenge) te behalen. Daarnaast mag hij één of meerdere van de extra acties uitvoeren die tot zijn beschikking staan. Bij een trait of een challenge ben je afhankelijk van de kaarten die open in de rij liggen.

Links een trait kaart en rechts een challenge kaart.

Traits staan voor de persoonlijkheid van jouw personage, zijn beroep en de levenservaringen die hij heeft opgedaan. Het krijgen van een trait werkt eigenlijk relatief eenvoudig. Op elke trait kaart staat aangegeven aan welke voorwaarden je moet voldoen om de desbetreffende kaart te kunnen pakken. Als je aan die voorwaarden voldoet, dan pak je de trait kaart en schuif je die onder de huidige storyline kaart op jouw overzicht (dus de originkaart in fase 1, de motivatiekaart in fase 2 of de destiny kaart in fase 3).

Als je een kaart (trait of challenge) onder de huidige storyline kaart schuift, dan laat je de bovenste of onderste rand van de kaart zichtbaar. Hier staan nieuwe rune symbolen op die je in de volgende beurt kunt gaan inzetten. Hierdoor bouw je een steeds grotere voorraad rune symbolen op.

Challenges zijn iets ingewikkelder en brengen een zekere mate van onzekerheid met zich mee. Op elke challenge kaart staan twee challenges (één aan de bovenkant en één aan de onderkant). Je kiest welke van de twee challenges je wilt aangaan en bepaalt de moeilijkheidsgraad voor die challenge. Die staat aangegeven op de kaart.

Elke challenge die je aangaat, gebruik je de drie basis runestenen. Daarnaast kun je extra runestenen gebruiken aan de hand van de symbolen die op de challenge staan aangegeven. Staat het runesymbool voor kracht bij de challenge en heb jij op de kaarten op jouw spelersoverzicht twee van dat soort symbolen staan, dan mag je ook twee krachtrunestenen voor deze challenge gebruiken. Door de juiste symbolen te hebben, bouw je een steeds grotere (en betere) voorraad aan runestenen op. Daarbij geldt dat je van de speciale runestenen maximaal drie exemplaren kunt gebruiken en dat het derde exemplaar een steen is met een bijzondere vaardigheid. Het loont dus om zoveel mogelijk dezelfde symbolen te sparen (terwijl het je tegelijkertijd kan beperken).

De runestenen

Voor elke experience token die je in wilt zetten, mag je daarnaast een duistere runesteen inzetten (maximaal drie). Die stenen kunnen je eenvoudig extra punten opleveren, maar doen wel wat met jouw moraal.

Zodra je jouw voorraad stenen bij elkaar hebt gepakt, kun je deze runestenen gooien. Op de meeste stenen staan 1 of 2 punten die je scoort, maar daarnaast zijn er de blanco kanten en de mogelijkheden om extra heldenkaarten of experience tokens te pakken.Bij de duistere runestenen kun je ook 2 punten per steen scoren, maar in dat geval gaat jouw corruption marker één veld om laag op het corruption track.

Je telt vervolgens de punten bij elkaar op en kijkt of je voldoende hebt om de challenge te behalen. Heb je minstens evenveel punten als de moeilijkheidsgraad, dan heb je de challenge behaald en mag je de challengekaart onder de huidige storyline kaart schuiven. Heb je het niet gehaald, dan krijg je als troost een experience token en kun je het in een latere beurt nogmaals proberen.

Als extra acties kun je ervoor kiezen om tijdens je beurt een experience token af te leggen om daarmee een kaart uit de huidige rij kaarten af te leggen en te vervangen door een nieuwe kaart, daarnaast kun je de effecten van jouw storyline kaarten of ally kaarten (die je tijdens het spel kunt verzamelen) te gebruiken. Maar het belangrijkste is het gebruik van de heldkaarten. Tijdens het spel kun je namelijk zowel hero als antihero kaarten krijgen door bijvoorbeeld de juiste runesymbolen te gooien. Welke kaarten je krijgt en kunt gebruiken, is afhankelijk van jouw positie op de corruption track. Die kan aangegeven dat je beide soorten kaarten kunt spelen (en pakken als je het juiste symbool gooit) of dat je slechts de hero of antihero kaarten kunt spelen.

Een aantal van de (anti)hero kaarten.

Zodra een speler zijn derde kaart onder zijn storyline kaart heeft geschoven, worden de kaarten voor de volgende fase opengedraaid. Deze speler kan vervolgens geen kaarten meer uit de vorige fase pakken. Voor alle overige spelers geldt dat zolang zij nog geen drie kaarten onder die storyline kaart hebben liggen, zijn vanaf nu voor alle openliggende fases kunnen kiezen. Het einde van het spel is daar zodra de eerste speler de derde kaart onder zijn destiny kaart heeft gelegd. Iedere speler komt nog eenmaal aan de beurt voordat de puntentelling plaatsvindt.

De punten scoor je op basis van de kaarten die je tijdens het spel hebt gepakt, de experience tokens die je hebt verzameld, de hero en antihero kaarten die uitgespeeld zijn en voor het behalen van de doelen die op jouw dichtgedraaide destiny kaart staan aangegeven. De spelers met de meeste punten heeft het spel gevonden.

In de solo variant neem je het tegen één van de adversaries op.

Conclusie
Call to Adventure is een spel dat zich qua thema nog het meest laat vergelijken met Roll Player. In beide spellen draait het om character development. Waarin Roll Player zich richt op de beginnende held tot het moment dat hij zich in de avonturen kan storten, richt Call to Adventure zich meer op het algehele verhaal van deze held.

Qua componenten valt er niet heel veel op het spel aan te merken. De kaarten zijn van goede kwaliteit en het artwork bevalt mij wel. Er runestenen voelen een beetje aan als rummikub stenen, maar doen waarvoor ze bedoeld zijn.

De spelregels laten wel het één en ander te wensen over. Ondanks dat het spel relatief eenvoudige spelregels kent, bleken helaas niet alle regels daadwerkelijk in het spelregelboekje terecht gekomen te zijn. Ik vind dat altijd jammer en nogal slordig.

De mechanismes werken. Het ‘dobbelen’ met de runestenen werkt leuk en doordat je per steen een 50% kans heb op het betere resultaat, kun je redelijk inschatten wat je nodig hebt voor een gunstig resultaat. Daarnaast kun je ook de hero en antihero kaarten en eventueel de effecten op jouw kaarten gebruiken om de geluksfactor nog een beetje te mitigeren of andere bonussen te krijgen.

Maar ondanks dat de mechanismes werken, kon Call to Adventure mij niet echt bekoren. Het spelverloop is mij te licht en eenvoudig. Elke ronde moet je een kaart kiezen. Welke dat is, is in het merendeel van de gevallen wel duidelijk omdat je de kaart pakt waar je de meeste kans op hebt (de meeste symbolen al van hebt). Een prikkel om andere kaarten te pakken is er eigenlijk niet, zelfs niet als je tijdens het spel al bezig bent met de uiteindelijke puntentelling.

Vervolgens pak je wat je nodig hebt en gooi je de runestenen. Je haalt de challenge dan of niet. Haal je hem, dan is dat mooi. Haal je hem niet dan is daar verder geen negatief effect bij, anders dan dat je de kaart niet hebt. En over het algemeen kun je het redelijk op safe spelen. Je hoeft niet heel veel challenges te verliezen tijdens het spel.

Interactie tussen de spelers is er eigenlijk niet. Buiten het feit dat soms iemand een kaart wegpakt die jij ook graag had willen hebben, speel je verder ieder op zichzelf.

Een simpel spelverloop hoeft geen beletsel te zijn. Er zijn genoeg spellen die vrij eenvoudig in elkaar zitten, maar waar ik veel plezier aan beleef. Probleem is alleen dat het spel mij verder ook vrij weinig doet. Het ontwikkelen van een levensloop van een held is erg gaaf, maar dan moet je wel het idee hebben dat je dat ook daadwerkelijk aan het doen bent. Uiteraard houd je aan het einde van het spel een held over en zullen de kaarten die je tijdens het spel verzameld hebt een verhaal vertellen, maar dat verhaal ben je tijdens het spelen totaal niet mee bezig. Bij de keuze voor een trait of challenge kaart en bij de keuze welke van beide challenges op de kaart je wilt uitvoeren, let je eigenlijk helemaal niet op het verhaal dat zich voor jouw held ontvouwt. Je kiest wat je kunt halen en wat je nodig hebt en daarbij gaat de titel van de kaart (en dus wat je feitelijk aan het beleven bent) vaak volledig langs je heen.

En dat vind ik jammer. Want dat in combinatie met het simplistische spelverloop en het gebrek aan interactie zorgt ervoor dat er voor mij weinig overblijft aan spel. 

Ook de solo variant van het spel heb ik uiteindelijk gespeeld. Ik ken de verdere achtergrond van het spel niet, maar het lijkt erop dat deze er naderhand bij verzonnen is (wellicht als stretch goal tijdens de kickstarter campagne). Het idee dat je het tegen een adversary opneemt is leuk en dat de adversary dit doet door experience tokens te verzamelen is ook nog aardig bedacht, maar het werkt niet als je zelf relatief eenvoudig het risico kunt beperken dat de adversary zijn punten pakt. Het feit dat de adversary terug kan vechten door gebruik van een deck met kaarten is op zich leuk, maar als de helft van de kaarten daarvoor eigenlijk meer bedacht is voor multiplayer games en niet werkt in geval van solo spelen, dan voegt dat ook weinig tot niets toe.

Omdat de mechanismes gewoon goed werken, is er niet zo heel veel mis met Call to Adventure en zal er ongetwijfeld een groep spelers zijn die plezier aan het spel kunnen beleven. Maar voor mij hoeft het niet zo nodig. Het voelde voor mij teveel als tijdverdrijf zonder dat ik het idee had dat ik iets leuks aan het doen was. Ik sla het volgende potje dan ook liever over.

Black Orchestra
Philip duBarry
2016
1-5 spelers
Game Salute
90 minuten
Action Points / Cooperative Play / Dice Rolling / Hand Management
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
Black Orchestra is een coöperatief spel voor 1-5 spelers. Het doel is eenvoudig om te omschrijven (maar moeilijker om te halen). Aan jullie is het om een succesvol plot uit te voeren waarmee je Hitler vermoordt. Lukt jullie dit, dan winnen jullie het spel.

Setup
Nadat het speelbord op tafel is gelegd, worden de tokens voor Hitler en zes kopstukken uit WO II op hun startlocaties neergelegd. De verschillende voorwerptegels worden gesloten geschud en in nagenoeg elke stad wordt een voorwerptegel neergelegd.

De gebeurteniskaarten worden per periode (WO II is voor dit spel onderverdeeld in 7 periodes) geschud en voor elke periode worden twee kaarten weggelegd. De overige kaarten worden per periode boven het speelbord neergelegd.

Alle conspirator kaarten worden geschud en naast het speelbord neergelegd. Ditzelfde gebeurt voor de interrogation kaarten.

Iedere speler kiest één van de samenzweerders en krijgt de bijbehorende overzichtskaart. Op deze kaart geeft hij met een klokje aan dat zijn motivatie aan het begin van het spel ‘timid’ is en dat zijn suspicion ‘medium’ . De bijbehorende pion zet hij in het treinstation in Berlijn neer.

Nadat de spelers gekozen hebben op welk niveau zij het spel gaan spelen (dit komt tot uiting in het startniveau van de military support), kan er begonnen worden met het spel.

Ronde-overzicht

Elke ronde in Black Orchestra verloopt als volgt:
1) Controleer of je op dezelfde locatie bent als Hitler of één of meer deputies.
2) Voer acties uit.
3) Trek een gebeurteniskaart

Eén van de samenzweerders. Credits foto: BGG-user The Innocent.

Als je jouw beurt start in dezelfde locatie als Hitler of één van zijn deputies, dan heeft dat nadelige effecten. Welke effecten is afhankelijk van bij wie je staat. Zo moet je bijvoorbeeld jouw motivatie verlagen met 1 punt als je op dezelfde locatie start als Hitler, verhoog je jouw suspicion met 1 als je begint waar Himmler staat en moet je een voorwerp afleggen als je op dezelfde locatie begint als Goering.

Nadat je dit hebt bekeken en eventuele effecten hebt uitgevoerd, kun je acties gaan uitvoeren. In principe begin je elke ronde met 3 actiepunten. Je kunt hierbij kiezen uit de volgende mogelijkheden:

• Act: Je voert hiermee een effect uit dat staat aangegeven op jouw overzichtskaart of op één van de kaarten in jouw dossier. Dit is ook de actie waarmee je uiteindelijk een aanslag zult gaan plegen.
• Collect Item: Je pakt hiermee een onthuld voorwerp op van jouw locatie en legt die op jouw overzichtskaart. Het aantal voorwerpen dat je mag hebben, is afhankelijk van het aantal spelers waarmee je speelt.
• Conspire: Deze actie kun je eenmaal per beurt uitvoeren. Voor elk actieblokje dat je hier aan besteedt (met een maximum van 3) gooi je een dobbelsteen. Met elke dobbelsteen kun je adelaars, successen of een getal gooien.
  Voor elke adelaar die je gooit, verhoog je de suspicion voor alle samenzweerders in jouw locatie met 1.
  Successen die je gooit, worden op de ‘Dissent Track’ gelegd. Zodra je daar drie dobbelstenen hebt liggen, mag je óf de motivatie van een samenzweerder met 1 verlagen óf de military support van Hitler met 1 verlagen. De dissent tracht wordt daarna gereset.
  De getallen die je gooit, tel je bij elkaar op. Dit aantal krijg je als extra acties tijdens deze beurt.
• Deliver item: Je kunt voorwerpen op bepaalde locaties afleveren. Als je dit doet, leg je het voorwerp af en krijg je het voordeel dat bij de locatie staat vermeld.
• Dossier: Je pakt de bovenste kaart van het conspirator deck en voegt deze aan jouw dossier toe. Je hebt een limiet voor het aantal kaarten dat in jouw dossier mag liggen. Deze limiet is afhankelijk van het aantal spelers en van jouw motivatie.
• Move: Per actie kun je naar een aangrenzende locatie verplaatsen. Sommige locaties hebben een effect dat direct toegepast moet worden als je in die locatie komt. Dat Hitler of zijn deputies er staan is (nog) geen probleem, dat heeft pas effect als je jouw nieuwe ronde in dezelfde locatie begint als zij.
  Je zult tijdens het spel goed in de gaten moeten houden waar je wel en niet mag komen, want bij elke stad staat aangegeven vanaf welke periode deze beschikbaar is en of die stad wellicht niet meer bereikbaar is in de laatste fase van het spel.
• Reveal item: Je kunt het voorwerp dat op jouw locatie ligt onthullen (opendraaien).
• Transfer: Een voorwerp geven of krijgen van een andere samenzweerder op jouw locatie.
• Release: Als één van jouw medespelers in de gevangenis terecht is gekomen, kun je proberen jouw invloed te gebruiken om hem vrij te krijgen.Als je echter pech hebt (lees: verkeerd dobbelt, dan wordt jij zelf gearresteerd).

Een overzicht van het speelbord. Credits foto: Game Salut.

Je eindigt jouw beurt met het pakken van een gebeurteniskaart. Deze kaart beïnvloedt het spel direct of tijdens de volgende beurt. Door deze kaarten zullen Hitler en zijn deputies zich gaan verplaatsen over het bord, wordt de military support verhoogd/verlaagd en zullen de spelers op andere manieren gehinderd worden in hun spel.
Daarnaast komen er regelmatig ‘key events’ naar voren die het verloop van het spel flink kunnen beïnvloeden en die er daarnaast voor zorgen dat het spel chronologisch gezien in de hoofdlijnen goed verloopt.
Een deel van de gebeurteniskaarten zijn Gestappo Raids. Als deze kaart gepakt wordt, dan worden alle spelers die hun suspicion op ‘extreme’ hebben staan direct gearresteerd. Zij leggen direct alle illegale kaarten in hun dossier af (overige kaarten mogen ze houden). Alle overige spelers moeten per illegale kaarten in hun dossier kiezen: óf zij leggen deze kaart af óf ze houden de kaart en hun suspicion gaat 1 punt omhoog. Daarnaast verlies je alle dobbelstenen op de dissent track en zul je daar opnieuw moeten beginnen.

Een aantal van de gebeurteniskaarten. Credit foto: BGG-user The Innocent.

Als je gearresteerd bent, vervalt jouw gebruikelijke beurt. In plaats daarvan pak je een interrogation kaart die jou een moeilijke keuze zal geven. Je mag deze keuze niet voorleggen of bespreken met de medespelers, ondanks dat de uitkomst van deze keuze wel van belang kan zijn voor hen. Afhankelijk van deze keuze breng je nog een ronde door in de gevangenis of kom je vrij. Wel pak je aan het einde van je beurt ‘gewoon’ een gebeurteniskaart.

Tijdens het spel zal jouw motivatie en jouw suspicion regelmatig veranderen. Beide aspecten zijn van groot belang voor het spelverloop. Een goede motivatie zorgt ervoor dat je meer kaarten in jouw dossier kunt bewaren, dat je een bijzondere vaardigheid hebt die je kunt gebruiken en dat je een aanslag kunt uitvoeren. Suspicion is met name van belang om niet gepakt te worden tijdens het spel en om niet ontdekt te worden tijdens het plegen van een aanslag.

Tussen de conspiratorkaarten bevinden zich plotkaarten. Door middel van die kaarten kun je aanslagen gaan plegen op Hitler. Voordat je een aanslag pleegt, zul je moeten kijken of je daartoe in staat bent. Dit doe je door te kijken of je samen met Hitler op de juiste locatie staat en of jouw motivatie voldoende is om de aanslag te kunnen plegen. Als dit het geval is, gebruik je de ‘act’ actie om de aanslag te plegen.

Door aan de voorwaarden op de plotkaart te voldoen krijg je standaard één dobbelsteen om de aanslag mee te plegen. Dit aantal dobbelstenen kun je echter verhogen door aan de aanvullende voorwaarden op de plotkaart te voldoen. Dit kan zijn door bij een bepaalde groepering te behoren (Abwehr, Civian of Wehrmach), maar dat kan ook door bepaalde voorwerpen af te leggen of doordat er medespelers op dezelfde locatie staan. Je bepaalt aan de hand hiervan hoeveel dobbelstenen je mag en wilt gebruiken.

Zodra je dit gedaan hebt, kun je op de military support track zien hoeveel successen je moet gooien om een succesvolle aanslag te plegen en bij jouw suspicion level staat aangegeven hoeveel adelaars je mag gooien voordat je ontdekt wordt.

Nadat je gegooid hebt, bekijk je eerst het aantal adelaars dat je hebt gegooid. Zijn die evenveel adelaars (of meer) dan staat vermeld bij jouw suspicion, dan ben je ontdekt en is jouw poging niet geslaagd. Je legt jouw plotkaart af, Hitler wordt in veiligheid gebracht, de motivatie van alle spelers wordt met 1 verlaagd en jij wordt gearresteerd.
Wordt je echter niet ontdekt, dan bekijk je of je voldoende successen hebt gegooid. Is dit het geval, dan winnen jullie het spel. Is dit niet het geval, dan is het niet gelukt maar heeft dat verder geen negatieve gevolgen (buiten dan dat je reeds afgelegde voorwerpen niet terug krijgt). Je kunt het op een later moment nogmaals proberen.

Zodra alle samenzweerders in de gevangenis zitten, de (periode 7) kaart ‘Documents located’ wordt getrokken of je geen gebeurteniskaart meer kunt pakken dan verlies je het spel direct. Winnen kun je enkel door Hitler te vermoorden.

Conclusie

Net als een spel als This War of Mine is Black Orchestra een spel met een beladen en zwaar thema. En ondanks dat Black Orchestra een stuk abstracter is dan This War of Mine en er minder verhaal in het spel zit, vind ik dat ze het thema goed over hebben weten te brengen in het spelverloop.

De gebeurteniskaarten zorgen ervoor dat een deel van de geschiedenis zich voor jou ontvouwt en met name degenen met een meer dan gemiddelde interesse in WO II zullen verschillende dingen terug zien komen in de gebeurtenissen en wat deze voor effect hebben op het spelverloop. Ik vind het mooi gedaan dat bepaalde gebeurtenissen niet meer uitgevoerd worden nadat een ‘key event’ uit een bepaalde periode al heeft plaatsgevonden (in dat geval leg je de kaart af en pak je een nieuwe kaart). Het zorgt ervoor dat er niet een alternatieve versie van WO II ontstaat.

Het spel zelf maakt gebruikt van verschillende mechanismes die mooi in elkaar vallen. Met name de keuze wat je met jouw voorwerpen doet, is een erg interessante. Je kunt deze gebruiken om af te leveren in een stad en het daarbij behorende voordeel te krijgen, maar van elk voorwerp is er maar een beperkt aantal en die voorwerpen heb je ook nodig om een succesvolle aanslag te plegen.

Ook de verschillende sporen zul je goed in de gaten moeten houden en dwingen je keuzes te maken en prioreiten te stellen. Motivatie bepaalt voor een groot gedeelte wat jouw mogelijkheden zijn tijdens het spel en is dan ook zeer belangrijk. Tegelijkertijd zul je altijd de suspicion van jou en jouw medespelers in de gaten moeten houden. Ben je allemaal extreem verdacht en wordt er een Gestappo Raids kaart gepakt, dan is het spel namelijk direct over. En daarnaast moet je dan ook nog eens de military support zo laag mogelijk proberen te houden, want hoe lager deze is des te groter is de kans dat jouw aanslag slaagt…

Tijdens het spel zul je Hitler en zijn deputies over het bord zien bewegen, waarbij ook zij –  naarmate de periodes verstrijken – een steeds groter deel van het bord zullen gebruiken. Daarbij ben je continu in de gaten aan het houden waar Hitler zich bevindt en wat jij nodig hebt om één van jouw aanslagen te plegen. Ben je in het begin van het spel met name bezig met het krijgen van plotkaarten, na verloop van tijd ben je bezig met het verder plannen van de aanslag die op de plotkaart staat aangegeven. Welke voorwerpen heb je nodig en hoe positioneer je jezelf het gunstigst. Want zodra je een keer de mogelijkheid krijgt om die aanslag te plegen, dan zul je snel moeten handelen en in jouw beurt optimaal gebruik moeten maken van jouw acties om die aanslag te plegen.

Dat het plegen van die aanslag vervolgens afhankelijk is van de worp van de dobbelstenen stoort mij minder. Uiteraard is het vervelend als je na beurtenlang plannen eindelijk de kans krijgt en die verprutst doordat je toevallig een keer verkeerd gooit, maar dat past ook wel weer in het thema. En daarnaast is het mij meer dan eens gebeurt dat er een mislukte poging voorafgaat aan een succesvolle. Dus gewoon accepteren en verder zoeken naar een volgende mogelijkheid.

Mijn enige kritiekpuntje ziet op de tokens die gebruikt worden voor Hitler en de deputies. In en rondom de steden staat best een hoop informatie die je tijdens het spel nodig hebt. Omdat het bord vrij duister en sober is weergegeven (wat goed bij het thema past) moet je soms goed kijken en dan helpt het niet dat er meerdere tokens over het bord zwerven. Persoonlijk had ik hier liever standees gehad, die vallen wat meer op en leiden minder af van de informatie op het speelbord.

Dat is echter makkelijk te verhelpen door de standees zelf te maken en ik kan daar verder dan ook goed mee leven. Voor mij is Black Orchestra dan ook een blijvertje in mijn verzameling geworden. Gezien het thema wel een spel waar ik voor in de stemming moet zijn, maar absoluut een spel dat keer op keer weer spannend is en waar wij ons goed mee vermaken.

Pocket Escape Room serie
Martino Chiacchiera & Silvano Sorrentino
2017-2019
1-6 spelers
999 Games
60 minuten
cooperative play / escape room / puzzles
Nederlandstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
De Pocket Escape Room spellen bestaan uit een stapel kaarten. Het doel van het spel is om door deze stapel heen te spelen en dit zo snel mogelijk te doen en zo min mogelijk fouten te maken.

Klinkt nogal abstract toch? Dat valt in de praktijk wel mee hoor. Elke Pocket Escape Room komt met zijn eigen achtergrondverhaal (zie hieronder bij spelverloop). Onderdeel van dit achtergrondverhaal is wat jouw daadwerkelijke doel is. Aan jullie om dit doel zo snel en efficiënt mogelijk te behalen.

Setup
Een echte voorbereiding is er eigenlijk niet. Je haalt de stapel kaarten uit de doos en legt deze zonder te schudden op tafel. Vervolgens lees je de bovenste kaart. Elke kaart zal je vertellen wat je moet doen en wat je mag lezen.

Zodra je de basis spelregels hebt gelezen en het achtergrond verhaal hebt bekeken en hebt voorgelezen, ben je klaar om te beginnen.

Ronde-overzicht
Zoals jullie gewend zijn, houden wij eventuele spoilers zoveel mogelijk voor ons bij dit soort reviews. En dat doen wij ook bij de Pocket Escape Rooms. Desalniettemin kan ik wel het één en ander vertellen over het spelverloop in het algemeen en kunnen we nader bekijken welke spellen er inmiddels allemaal te koop zijn binnen deze serie en in welke setting deze spellen zich afspelen.

Bij de setup heb ik reeds aangegeven dat het spel bestaat uit een stapel kaarten. De eerste paar kaarten zullen je de spelregels uitleggen en aangeven wat je verder nog nodig hebt om het spel te kunnen spelen (papier, potlood/pen en een stopwatch). De volgende kaarten vertellen je het achtergrond van het verhaal.

De stapel kaarten bestaat hoofdzakelijk uit twee soorten kaarten; raadselkaarten en voorwerpkaarten. De raadsels tonen je een afbeelding en een daarbij behorende vraag. Als spelers overleg je met elkaar om tot een antwoord op de vraag te komen. Denken jullie het te weten, dan draai je de kaart om en bekijk je of je het juiste antwoord hebt gegeven. Klopt jouw antwoord? Dan geeft de kaart aan hoe je verder moet gaan in het spel. Klopte jouw antwoord niet? Dan geeft de kaart nog steeds aan hoe je verder moet gaan in het spel, maar houd je wel bij dat je een fout gemaakt hebt.

Voor elk raadsel is het mogelijk om één aanwijzing te krijgen.Op deze manier kun je het spel dus iets eenvoudiger maken.

Voorwerpkaarten tonen je ook een afbeelding, maar dan een afbeelding van een voorwerp dat je later in het spel nodig zult hebben. Het kan zijn dat je het voorwerp noodzakelijk is voordat je verder kunt op een bepaald punt in het spel, maar een voorwerp kan ook gewoon handig zijn.

Dit deel is voor alle spellen in de Pocket Escape Room serie hetzelfde. Maar verder verschillen de spellen op een aantal punten van elkaar. Op welke punten gaan we natuurlijk niet verklappen, maar we kunnen we even kijken naar de verschillende titels in deze serie:

• De Tijd Vliegt
  Het eerste deel in deze serie. In dit eerste deel kom je vast te zitten in een laboratorium. Je medespelers en jij zijn briljante studenten die voor een nogal bijzonder project zijn geselecteerd. Maar zijn jullie ook briljant genoeg om te kunnen ontsnappen uit het laboratorium?
• Diefstal in Venetië
  In het prachtige Italië zijn je medespelers en jij professionele dieven die inmiddels van hun pensioen genieten. Helaas wordt het pensioen jullie niet gegund, want jullie worden uit je pensioen gelokt voor een laatste opdracht. In Venetië zul je een casino moeten beroven. Lukt het jullie om er met de buit vandoor te gaan?
• Het Lot van Londen
  Scotland Yard, wie kent het niet. Jullie zijn een groep van de beste detectives die Scotland Yard ooit heeft gekend en jullie worden op geheime missie gestuurd. Londen wordt bedreigd en jullie zijn de enigen die een vreselijke catastrofe kunnen tegenhouden. Ga er maar eens aan staan….
• Het Mysterie van Eldorado
  De stad van goud, wie kent hem niet… Zonder succes zijn je medespelers en jij hier al langer naar op zoek. Op de terugweg van weer een mislukte zoektocht krijg je te maken met een ongeluk met het vliegtuig en zijn jullie ineens op jezelf aangewezen midden in de jungle. Overleven jullie deze ramp of is dit het einde…..?
• Achter het Gordijn
  Goochelaars! Magie doet de intrede in de Pocket Escape Room als je medespelers en jij worden uitgenodigd om een goochelshow van een bekende goochelaar bij te wonen. Kunnen jullie de illusie en wat echt is nog van elkaar onderscheiden?

Er zit overigens geen verdere samenhang tussen de spellen, dus je kunt ze spelen in de volgorde waarin je dat zelf wilt.

Conclusie

Escape Room spellen zijn er in verschillende soorten en maten. Eerder bespraken wij Unlock!, Escape Room: The Game, Puzzelpost: Het Boekanier Dossier en Escape Tales: The Awakening & Choose Your Own Adventure: House of Danger al en ik hoop dat er nog vele van dit soort titels bij gaan komen om te bespreken. Elk spel brengt zijn eigen nuances mee ten aanzien van het genre en het is dan ook grotendeels van de persoonlijke voorkeur afhankelijk of en welke jouw favoriet is.

De Pocket Escape Room serie valt natuurlijk direct op, zoals de naam al doet vermoeden, door het handzame formaat. Een klein kaartspel van 60 kaarten in een klein doosje. Ideaal om bijvoorbeeld mee op vakantie te kunnen nemen. Maar op het moment dat je ervoor kiest om te werken met een vaste stapel van 60 kaarten, dan zul je wel concessies moeten doen aan het spelverloop toch? Of niet?

Ja en nee. De verschillende verhalen in de spellen bieden voldoende achtergrond, een zekere mate van diepgang en zorgen ervoor dat je daadwerkelijk het idee hebt dat bij een Escape Room hoort. Het idee dat je in een bepaald scenario terecht bent gekomen, waar je door middel van gezamenlijk puzzelen uit vandaan zult moeten komen. De puzzels die je daarbij voorbij ziet komen zijn divers in hun soort en verschillen in moeilijkheidsgraad. Je hoeft daarbij echter nooit spelmateriaal te vernietigen of te bewerken zodat je het spel nadat het gespeeld is door kunt geven aan vrienden.

De concessies zitten voor mij met name in de afwikkeling van de puzzels. In feite kun je bij de Pocket Escape Room namelijk nooit vast komen te zitten. Ongeacht of je een goed of fout antwoord geeft, je gaat altijd door naar het volgende stadium van het spel. Een fout noteer je, waardoor je eindscore wellicht iets slechter is. Maar verder heeft dit geen consequenties. Dus geen eindeloos door blijven puzzelen zoals bij een aantal van de eerder genoemde spellen wel het geval is.

Of je dit als positief of negatief punt ziet, is afhankelijk van de voorkeur. Zelf vind ik het jammer. Ik heb liever dat ik erop wordt gewezen dat het antwoord fout is en dat ik vervolgens weer naar de puzzel moet kijken om hem alsnog op te lossen. Maar ik snap goed dat dit niet mogelijk is als je het spel in dit handzame formaat wilt houden. En aangezien dat laatste mij goed bevallen is, kan ik ermee leven dat ik af en toe een antwoord fout heb en wel gewoon door ga in het spel.

Het handzame formaat komt voor mij wel met een kanttekening. Op de doos staat aangegeven dat je het spel kunt spelen met 1 tot en met 6 spelers. Voor mij is dat absoluut geen optie. Ik speel dit spel het liefst met 1 of 2 spelers, misschien met 3 als ik daar iemand anders een groot plezier mee doe. Maar zeker niet met meer spelers dan dat. Alles wat je op elk gegeven moment hebt, staat op een paar kaartjes en met veel spelers komt er dan teveel inactiviteit bij kijken. Uiteraard zien 6 paar ogen meer dan 2 paar ogen, maar om nu bij elkaar op schoot te gaan zitten om alles goed te kunnen zien of continu een kaartje aan elkaar door te geven, dat zie ik zelf niet zo zitten.

Wel erg leuk vind ik de variatie tussen de – inmiddels 5- verschillende titels. In elk spel zit net even een andere twist waardoor het niet aan gaat voelen als een herhaling van zetten. Als er ooit een 6de t/m 10de titel in deze serie uitgebracht gaat worden, zullen die dan ook zeker hier in huis gaan komen.

Want uiteindelijk heb ik mij ook met deze Escape Room ervaring weer goed vermaakt!

Pandemic: Fall of Rome
Matt Leacock, Paolo Mori
2018
1-5 spelers
Z-Man Games
45-60 minuten
Action Points Allowance System / Cooperative Play / Hand-management / Set Collection / Variable Player Powers
Engelstalig
Gematigde mate van taalafhankelijkheid

Doel
De statistieken heb ik niet, maar ik denk dat er weinig spelers zijn die nog nooit een versie van Pandemic gespeeld hebben en nog minder spelers die er nog nooit van hebben gehoord. Zelf schreven wij eerder al over Pandemic: Reign of Cthulhu, Pandemic Legacy: Season 1 (Spoiler vrij) en Pandemic Legacy: Season 2 (Spoilervrij).

Pandemic: Fall of Rome speelt zich af na de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk, een rijk dat op zijn hoogtepunt vrijwel geheel Europa omvatte. Aan het begin van de vijfde eeuw hadden jaren van politieke onrust en economische crisis hun sporen achtergelaten in het Rijk en zorgde de omvang van het Rijk ervoor dat de legers overal en nergens waren, waardoor het Rijk kwetsbaar werd voor aanvallen van Barbaarse stammen.

Jouw doel in dit spel? Eigenlijk vrij simpel. Je zult een leger bijeen moeten brengen, je steden moeten verdedigen, verbonden moeten sluiten en zo de val van het Romeinse Rijk moeten zien te voorkomen. Even de geschiedenis zien te veranderen, klinkt goed toch?

Setup
Nadat het bord op tafel is gelegd, kunnen de tokens daarop worden gelegd. Dit betreft een ‘Invasion Rate marker’ en een ‘Decline marker’ die tijdens het spel bij zullen houden in hoeverre de invasie van buitenaf succesvol is en in hoeverre het Rijk in verval is geraak.

Ook worden de barbaarlegers in een algemene voorraad op het speelbord gelegd (blokjes in vijf verschillende kleuren).

Zoals we gewend zijn in Pandemic zul je aan het begin reeds moeten bepalen waar jouw pijnpunten op het bord zich bevinden. Gaat het in Pandemic om blokjes die ziektes voorstellen, hier zet je die blokjes in als legers van de Barbaren in de verschillende steden. Dit doe je overigens aan de hand van 9 vooraf bepaalde kaarten. Deze zijn elk spel hetzelfde, wel is verschillend welke stad begint met 3 legers en welke steden er slechts 2 of 1 bevatten.
De aflegstapel barbaarkaarten bevat aan het begin van het spel naast deze 9 kaarten ook nog eens 5 Romekaarten (zodra deze in het spel komen – na de eerste Revoltkaart – zetten de barbaren hun mars richting Rome verder in gang) .

Iedere speler krijgt 1 rol (naar keuze of willekeurig) en krijgt de speelstukken die daarbij horen.

Ten slotte wordt het Player deck voorbereid. Deze bestaat uit de kaarten met steden daarop, gebeurteniskaarten en revoltkaarten. Door middel van het aantal revoltkaarten dat je gebruikt, reguleer je hoe moeilijk het spel is.

Iedere speler begint met een aantal kaarten op hand. Hij kiest één van de steden op een kaart die hij heeft en zet daar zijn pion en twee van zijn legioenen neer. Het spel is klaar om gespeeld te worden!

Het speelbord (credits afbeelding: Z-man Games)

Ronde-overzicht
Elke ronde bestaat, zoals we van Pandemic gewend zijn, uit een aantal vaste fases. Je begint met het uitvoeren van 4 acties, pakt vervolgens 2 spelerskaarten (waarbij je eventuele revolts moet afhandelen) en vervolgens worden de steden bestormd.

In de eerste fase kun je bij het uitvoeren van de 4 acties kiezen uit de volgende acties:

• March: voor één actie kun je naar een aangrenzende stad lopen. Je kunt hierbij maximaal 3 legioenen uit de stad waar je begint meenemen;
• Sail: door een stadskaart af te leggen van een havenstad, kun je vanuit een andere havenstad daar voor één actie naartoe varen. Ook hierbij mag je drie legioenen uit jouw stad meenemen;
• Fortify: door een stadskaart af te leggen, kun je een fort uit de voorraad in die desbetreffende stad plaatsen. Elke stad kan slechts één fort bevatten;
• Recruit Army: je kunt legioenen uit jouw voorraad toevoegen aan de stad waar je staat. Het aantal legioenen dat je voor één actie mag toevoegen wordt bepaald door de ‘Invastion Rate’ die staat aangegeven op het desbetreffende spoor op het bord. Je kunt deze actie alleen uitvoeren in een stad waarin een fort staat;
• Battle: voor elk legioen in jouw stad mag je één gevechtsdobbelsteen gooien (met een maximum van drie gevechtsdobbelstenen per battle actie). Uiteraard moet er tenminste één barbarenleger (blokje) in de stad staan, anders valt er niets aan te vallen. Elke dobbelsteen wordt afzonderlijk afgewikkeld en zorgt ervoor dat je barbarenlegers en/of jouw legioenen uit de stad moet verwijderen of jouw speciale vaardigheid geactiveerd wordt. Als je barbarenlegers moet verwijderen, dan mag je zelf kiezen van welke stam (lees: kleur) dat is;
• Plot: als er een andere speler in dezelfde stad staat als jij dan kan de actieve speler van/aan de andere speler de kaart geven of krijgen van de stad waar de spelers in staan;
• Forge Alliance: als er ten minste één leger van het desbetreffende barbarenleger in de stad staat waar jij bent, dan kun je door een combinatie van de juiste stadskaarten af te leggen een verbond sluiten. De hoeveelheid kaarten die je hiervoor moet afleggen is afhankelijk van welke barbarenleger hierbij betrokken is;
• Enlist Barbarians: zodra je een verbond hebt gesloten met een barbarenleger kun je door een stadskaart af te leggen van de kleur van het desbetreffende barbarenleger alle barbaren afleggen van die kleur in de stad waarin jij staat. Je mag hetzelfde aantal legioenen uit jouw eigen voorraad toevoegen aan deze stad. De barbaren zijn dus in feite onderdeel van jouw leger geworden (zolang je dit niet doet, blijven ze jou aanvallen).

De verschillende soorten kaarten (credits afbeelding: Z-Man Games)

Nadat de acties zijn uitgevoerd, pak je twee spelerskaarten die je op hand neemt (let op je handlimiet van 7 kaarten). Pak je hierbij een Revoltkaart, dan zul je deze moeten afwikkelen. Om dit te doen, gaat de Invasion Rate marker één veld omhoog. Daarnaast pak je de onderste kaart van de trekstapel met stadskaarten en plaats je drie barbarenlegers in die stad. Je schudt vervolgens alle kaarten op de aflegstapel van stadskaarten en legt deze bovenop de trekstapel.

Vervolgens worden, om de beurt af te sluiten, de steden bestormd. De Invasion Rate Track geeft aan hoeveel Barbaarkaarten je moet omdraaien.

Elke barbaarkaart toont een kleur van een barbarenstam, een stad en een route die leidt van de algemene voorraad van barbarenlegers naar de aangegeven stad. De barbaren kunnen namelijk niet altijd direct de aangegeven stad bestormen.

Het spel tijdens het spelen (credits afbeelding: BGG-user Raphus)

Het uitgangspunt is dat bij een invasie één blokje in de kleur van het barbarenleger wordt neergelegd in een stad, tenzij deze verdedigd is. Jouw legers en eventueel een fort kunnen de stad namelijk verdedigen. Als er alleen één of meer van jouw legioenen in de stad staan, dan verwijder je al jouw legioenen uit de stad maar hoef je geen blokje in deze stad te leggen. Bevat deze stad ook een fort, dan verlies je maar één legioen in plaats van alle legioenen (en ook in dat geval wordt er geen blokje in die stad gelegd).

De stad waarin de invasie plaatsvindt, is in principe de stad die staat aangegeven op de kaart. Een invasie in die stad kan echter alleen plaatsvinden óf als die stad al één of meer barbarenlegers bevat óf als de vorige aangrenzende stad op de migratieroute (de route die op de kaart staat aangegeven) één of meer barbarenlegers bevat. Is van beide situaties geen sprake, dan is de stad waar de invasie plaatsvindt de eerste stad op de migratieroute (gezien vanaf de op kaart aangegeven stad richting de algemene voorraad) die wel aan één van deze voorwaarden voldoet.

Zodra je een vierde barbaar van dezelfde kleur aan een stad zou toevoegen, wordt deze stad volledig overlopen. De Decline marker gaat één veld verder op het spoor, een eventueel fort in deze stad wordt vernietigd (terug naar de voorraad) en je zult één barbarenleger in elk van de aangrenzende steden (waardoor ditzelfde nogmaals zou kunnen gebeuren als ook daar al drie blokjes van die kleur liggen).

Zodra de barbarenstammen geen risico meer vormen voor Rome hebben de spelers het spel gewonnen.Dit houdt in dat voor elke stam er óf een verbond mee moet worden gesloten óf er geen barbaren van die stam meer op het speelbord aanwezig zijn.

Voor die tijd kunnen de spelers het spel echter ook verloren hebben als:
– je niet voldoende blokjes meer hebt in een bepaalde kleur als je ze op het bord moet leggen;
– er niet genoeg spelerskaarten meer zijn als die gepakt moeten worden;
– de Decline marker het 8ste veld op het spoor heeft bereikt; of
– Rome valt (er een vierde blokje van een bepaalde kleur in gelegd zou moeten worden).

Conclusie

Ben je al bekend met Pandemic? Dan zal bij het lezen van het spelverloop of bij het spelen van Pandemic: Fall of Rome de basis van het spel je erg bekend voorkomen.

Maar ondanks dat het spel in de basis behouden is gebleven, zijn er een aantal elementen aan die basis toegevoegd die ervoor zorgen dat het geheel fris en daadwerkelijk anders aanvoelt.

Om te beginnen worden de blokjes niet altijd meer gezet op de stad die op de kaart staat aangegeven, maar soms eerder op de route daar naartoe. Dit geeft je de mogelijkheid om risico’s beter in te schatten en eventuele problemen op het bord eerder in de kiem te smoren. Thematisch leuk gevonden en het werkt erg leuk.

En dan zien we ineens ‘combat’ terug komen in deze variant op Pandemic. Niet simpelweg blokjes weghalen voor een actie per blokje, maar een worp van de dobbelsteen bepaalt de uitkomst. Dit kan natuurlijk verkeerd uitvallen, maar vooralsnog is mijn ervaring dat de dobbelstenen dermate ‘gebalanceerd’ zijn dat het over het algemeen wel goed uit pakt. Het feit dat je een bijzondere vaardigheid hierbij kunt uitoefenen als je het juiste resultaat gooit, vind ik persoon erg goed geslaagd!

Doordat je per barbarenstam zelf kunt bepalen hoe je daarmee wilt omgaan (legers volledig uitroeien of juist een verbond sluiten), ontstaat wellicht de indruk dat we het hier hebben over een eenvoudigere versie van Pandemic. Dit is absoluut niet het geval. Persoonlijk heb ik het idee dat deze variant lastiger is om te winnen dan het reguliere Pandemic. Daarnaast voelt het voor mij thematischer en minder statisch aan dan het reguliere Pandemic.

Gezien het bovenstaande zal het dan ook geen verrassing zijn dat Pandemic: Fall of Rome mij erg goed bevallen is. Een verfrissend spel in een franchise die steeds maar groter blijft worden (waarbij het risico op overbodige herhaling continu op de loer ligt). Wat mij betreft genoeg reden om nieuwsgierig te worden naar de titel die in 2019 uitgebracht zal worden en ook naar de eerder uitgebrachte titels Iberia en Rising Tides.

Aeon’s End: Legacy
Nick Little, Kevin Riley
2019
1-4 spelers
Indie Boards & Cards
45-90 minuten
Card Drafting / Cooperative / Deckbuilding / Hand Management
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
De wereld rondom Aeon’s End is ons niet onbekend. Eerder schreven wij tenslotte al over het oorspronkelijke Aeon’s End en de stand-alone uitbreiding Aeon’s End: War Eternal.  En ook Legacy games zijn ons natuurlijk niet onbekend, we schreven eerder al over Risk Legacy, Pandemic Legac: Season 1 en Pandemic Legacy: Season 2.

Als je die twee aspecten met elkaar combineert, dan kom je uit bij een coöperatieve deckbuilding game voor 1-4 spelers waarin de spelers de rol van Breach Mage op zich nemen. Hun doel is om Gravehold veilig te houden en The Nameless te verslaan. En dat in een spel waarin een verhaal zich zal ontvouwen, componenten zullen worden ‘bewerkt’ en spelregels zullen veranderen tijdens het spelen.

Setup
De voorbereiding is relatief eenvoudig en op wat (voor)leeswerk na voor het volgende hoofdstuk van het verhaal zul je er niet al te lang mee bezig zijn.

Iedere speler kiest aan het begin van de campaign een karakter en krijgt het overzichtsbordje dat hierbij hoort en een startdeck met kaarten. Op het karakterbord staat aangegeven met welke kaarten op hand je begint en welke kaarten er in de trekstapel liggen. Daarnaast begint iedereen met een aantal levenstokens en een aantal breach tokens. Breach 1 begint open en voor de overige breaches staat op het karakterbord aangegeven hoe ze moeten komen te liggen.

Er wordt een centrale voorraad gevormd met de kaarten die je tijdens het spel kunt gaan kopen. In deze voorraad liggen 9 verschillende stapels kaarten (gems, spells en relics).

Het hoofdstuk waar je bent, bepaalt tegen welke nemesis je het op gaat nemen. Je maakt hiervoor het desbetreffende deel van het spel open en krijgt hier alle informatie en spelonderdelen die je nodig hebt voor dit hoofdstuk. De nemesis leg je klaar en je volgt eventuele specifieke setup onderdelen voor deze nemesis. Ook vorm je het nemesisdeck aan de hand van een aantal standaard nemesiskaarten en een aantal nemesis-specifieke kaarten.

Aeon’s End: Legacy kent net als de eerdere spellen in deze serie een wisselende beurtvolgorde. Hier moet ook een deck voor worden samengesteld dat bestaat uit twee nemesiskaarten en een aantal spelerskaarten (dat afhankelijk is van het aantal spelers).

Nadat de tokens als algemene voorraad zijn neergelegd en de Gravehold dial op 30 levenspunten is gezet, kan het spel beginnen.

Ronde-overzicht
Zoals gebruikelijk bij onze Legacy reviews proberen wij te allen tijde spoilers te voorkomen. Het ronde-overzicht en het spelverloop zal ik dan ook zo algemeen mogelijk omschrijven.

Elke beurt begint met het opendraaien van de bovenste kaart van het rondedeck. Deze kaart zal of aangegeven dat de nemesis aan de beurt is, of één van de spelers. Het spel gaat eigenlijk altijd uit van een verhouding van 1:2 als het gaat om nemesisbeurten ten opzichte van spelersbeurten. Dus tegenover elke nemesisbeurt staan 2 spelersbeurten. Bij een spel met drie spelers komt dit erop neer dat er één spelersbeurt ‘over blijft’, de spelers kiezen elke ronde zelf wie van hen deze beurt speelt.

Een spelersbeurt begint altijd met het eventueel gebruiken van eerder gespeelde spells (casting phase). Tijdens je beurt, kun/moet je spells casten in je open en/of gesloten breaches. Dit is ook de enige plek waar je spells kunt casten. Het verschil tussen de open en gesloten breaches zit in de flexibiliteit die ze je bieden. Spells die in een gesloten breach liggen, moet je uitvoeren op het moment dat je in de casting phase terechtkomt. Ligt een spel in een open breach dan kun je deze ook laten liggen en in een latere beurt uitvoeren.

Daarna komt de speler in de fase waarin hij acties mag gaan uitvoeren. Een groot gedeelte daarvan zal bestaan uit het uitspelen van kaarten uit zijn hand. Dit kunnen spells zijn die hij in één van de breaches uitspeelt (het preppen van een spell) of gems en relics. Met deze laatste kaarten kun je verschillende acties uitvoeren  (afhankelijk van de kaart), maar over het algemeen zullen deze kaarten erop gericht zijn om aether te verzamelen. Dit is de currency waarmee in dit spel betaald wordt.

Met aether kun je bijvoorbeeld nieuwe kaarten kopen uit de open voorraad. Op de kaart staat de prijs aangegeven. Je pakt deze kaart en legt deze open bovenop je aflegstapel.

Je kunt je aether ook gebruiken om breaches te openen en te focussen. Hoe dichterbij een opening de breach is (wat wordt weergegeven met het aantal keer dat de kaart nog gedraaid moet worden) hoe goedkoper het is om de breach te openen. Je kunt een breach dichterbij zijn opening brengen door hem te focussen.

Je kunt daarnaast ook een ‘when prepped’ effect uitvoeren (voor een spell die klaarligt voor de volgende beurt) of een ‘to discard’ effect uitvoeren. Met dit laatste kun je de powerkaarten van de nemesis onschadelijk maken (zie verderop).

Aan het einde van de beurt legt de speler alle uitgespeelde relic en gem kaarten open af op de aflegstapel in een volgorde naar keuze. En die volgorde is van groot belang, want als je geen kaart meer kunt pakken van je trekstapel draai je de aflegstapel om en leg je deze klaar als nieuwe trekstapel. In tegenstelling tot wat we gewend zijn, wordt de aflegstapel dus niet eerst geschud.

Uiteraard komt ook de nemesis aan de beurt. En zijn beurt begint altijd met het van links naar recht (oftewel van oud naar nieuw) afhandelen van de nemesiskaarten. Dit kunnen powerkaarten zijn, kaarten direct een eenmalig effect hebben of minionkaarten. Powerkaarten krijgen op het moment dat ze in het spel komen een aangegeven aantal tokens op zich. Tijdens het begin van elke nemesisbeurt wordt er een token verwijderd van de kaart en op het moment dat de laatste token wordt verwijderd, moet het effect van de kaart worden uitgevoerd. Zoals hierboven al aangegeven, kunnen spelers er vóór dat moment veelal voor kiezen om de kaart af te leggen mits zij het discard effect van de kaart uitvoeren.

Minions zijn de handlangers van de nemesis. Zij komen met een eigen aantal levenspunten en je zult ze dan ook moeten verslaan voordat ze verdwijnen. Tot die tijd wordt aan het begin van elke nemesisbeurt het effect van de minion uitgevoerd. Veel van de power- en minionkaarten komen met het keyword ‘unleash’ in het spel. Wat dit effect voor gevolg heeft, is volledig afhankelijk van de nemesis waar je tegen speelt. Maar deze unleash effecten kunnen onder meer schade toebrengen, je deck vervuilen of zelfs je deck uitdunnen.

Op deze wijze blijf je tijdens het spel over en weer schade toebrengen aan de nemesis, zijn minions en zul je zelf ook schade moeten incasseren. Als een speler op enig moment op 0 levenspunten terecht komt dan is hij exhausted. Hij zal een breach moeten vernietigen en er wordt twee keer een unleash effect uitgevoerd. Deze speler kan geen levens meer erbij krijgen, maar speelt wel gewoon nog mee. Elke keer dat hij vanaf nu schade krijgt, moet de dubbele hoeveelheid van deze schade aan Gravehold worden toegebracht.

Op deze manier wordt er doorgespeeld totdat de nemesis is verslagen, alle spelers exhausted zijn of Gravehold geen levenspunten meer overheeft.

Conclusie
In de reviews over de eerdere delen van Aeon’s End ben ik altijd erg positief geweest over het spel. En terecht, want ik vond en vind het nog steeds een leuk spel om te spelen.

Maar toch kan ik niet helemaal positief zijn over Aeon’s End Legacy en ben ik zelfs een beetje teleurgesteld in het spel (de campaign is door ons in middels uitgespeeld).

Bij een nieuw deel van Aeon’s End verwacht ik een opvolger van het vorige deel, eventueel aangevuld met een aantal nieuwe mechanismes. Aeon’s End: War Eternal voldeed dan ook absoluut aan die verwachtingen ten opzichte van Aeon’s End. Bij een Legacy spel verwacht ik echter meer. Ik verwacht een soort Aeon’s End plus en die plus zit dan voor een groot gedeelte in de ‘immersion’ in het spel die je krijgt door het verloop van het verhaal waarin je meespeelt.

Dat je de eerste twee hoofdstukken goed geïntroduceerd wordt in de wereld die Aeon’s End is, is met het oog op nieuwe spelers logisch maar daarna verwacht ik een volledig en uitdagend Aeon’s End waarbij de verhaallijn en de verrassingen die daarbij horen zorgen voor dat stukje extra dat een Legacy spel kan brengen.

En dat is niet het gevoel dat bij mij overheerst na het spelen van de campaign. Het verhaal was – op zijn zachtst gezegd – nogal voorspelbaar en leuke twists ben ik er niet in tegengekomen. Uitdagend bleek het spel ook niet te zijn, pas in de laatste hoofdstukken kregen wij het idee dat we ook daadwerkelijk konden verliezen. Eerder leek meer op freewheelend spelen. Dit kan uiteraard moeilijker gemaakt te worden door direct te kiezen voor de ‘increased difficulty’ bij elke Nemesis, maar ook op standje ‘normaal’ zou je toch enige vorm van uitdaging verwachten (dat was bij eerdere delen in elk geval wel zo).

Is Aeon’s End: Legacy dan een slecht spel? Nee, absoluut niet. Over het spelverloop an sich kan ik nog net zo enthousiast worden als bij de eerste twee delen en uiteindelijk blijft er aan het einde van het spel een volledig speelbare variant van Aeon’s End over waarin weer wat nieuwe en leuke elementen inzitten die we eerder niet hebben gezien.

Daarnaast biedt Aeon’s End Legacy door de opzet als Legacy een ideale mogelijkheid voor nieuwe spelers om in te stromen in de verschillende mogelijkheden die Aeon’s End biedt, want al spelenderwijs zul je stapsgewijs alle mechanismes in het spel leren kennen.

Alleen had ik zelf meer verwacht van het Legacy element van het spel en dat voelt voor mij als een gemiste kans. Jammer, maar helaas….

Thanos Rising: Avengers Infinity War
Andrew Wolf
2018
2-4 spelers
USAopoly
60-90 minuten
Card drafting, cooperative play, dice rolling
Engelstalig
Gematigde mate van taalafhankelijkheid

Doel
Het doel van het spel is eenvoudig. Je medespelers en jij zullen Thanos moeten verslaan voordat hij ofwel alle zes infinity stones heeft verzameld, als er in totaal tien of meer helden zijn verslagen, of als alle helden van één van de spelers verslagen zijn.

Je verslaat Thanos door een aantal vijanden te verslaan. Elk spel wordt gespeeld met tien vijanden. Speel je een eenvoudig spel, dan moet je er zeven verslaan. Wil je het spel moeilijker maken, dan spreek je van tevoren af dat er een groter aantal vijanden verslagen moet worden.

Setup
De spelers leggen de Infinity Gauntlet (de handschoen van Thanos) op tafel. Rondom die handschoen liggen een aantal ronde kaarten met daarop één van de Infinity Stones. Vlak daarbij leg je de gele infinity counters, de dobbelstenen, bonus tokens en rode schade counters neer.

In het midden van de tafel wordt het deployment gebied neergelegd met in het midden daarvan een grote miniatuur van Thanos.

Bovenaanzicht van het Deployment gebied. Credits foto: USAopoly

Iedere speler kiest één van de teams, pakt de kaart die daarbij hoort en zoekt uit de stapel helden de basisheld waar hij mee begint.  Ook krijgt hij een deployment token dat bij zijn team hoort.

Nadat alle spelers hun team en basisheld hebben gepakt, worden de overige helden samen met de tien vijandkaarten geschud. De bovenste negen kaarten worden opengedraaid en in elk van de drie gebieden worden drie kaarten neergelegd.

Ronde-overzicht
Elke ronde kiest de speler die aan de beurt is, naar welk gebied hij zijn team wil sturen. Het deploment gebied toont drie gebieden en hij legt zijn token in één van die drie gebieden.

Daarna worden de Infinity Stone en Thanos dobbelstenen gegooid. Deze geven aan wat Thanos deze beurt gaat doen. De Infinity Stone dobbelsteen geeft aan welke Infinity Stone Thanos dichterbij is gekomen deze ronde. Je legt één token bij de gegooide kleur. 

Thanos kicking ass! Credits foto: bgg-user zumby65

Als aan het einde van de beurt er genoeg counters op liggen, dan heeft Thanos die Infinity Stone te pakken. De kaart wordt opengedraaid en op de achterzijde staat een nieuwe vaardigheid voor Thanos. Elke volgende keer dat die kaart wordt gegooid in volgende beurten activeert die vaardigheid.

De Infinity Gauntlet. Credit foto: USAopoly

De Thanos dobbelsteen geeft aan of Thanos zich op een ander gebied richt of dat de Infinity Stone dobbelsteen nogmaals mag worden gegooid.

Ongeacht wat er gegooid wordt, richt Thanos zich op één van de gebieden tijdens deze beurt. In het gebied waarin hij staat deze ronde activeert hij de vaardigheden van elk van de vijanden die zich in dit gebied bevinden en doet hij één schade aan elk van de helden die daar liggen (inclusief alle leden van jouw team als jij toevallig in dat gebied staat).

Nadat Thanos aan de slag is gegaan, is het aan de speler om zijn slag te slaan. Dit doet hij door alle Power dobbelstenen te verzamelen die hij deze ronde mag gooien. Dit zijn de basisdobbelstenen die bij zijn team horen, maar daarnaast alle dobbelstenen die de helden die in zijn team zitten hem leveren.

De Power dobbelstenen. Credits foto: bgg-user Susieqtpie

Deze dobbelstenen gooit hij en elk keer dat hij gooit, moet hij één of meer dobbelstenen apart houden. De dobbelstenen die hij apart houdt, moeten hetzelfde symbool tonen én worden direct op één van drie kaarten neergelegd die in dat gebied liggen. Kan hij dit laatste niet, dan wordt er een dobbelsteen naar keuze afgelegd.

Elke kaart toont een combinatie van dobbelstenen die op die kaart geplaatst mogen worden. De speler mag blijven dobbelen en dobbelstenen op de kaarten blijven leggen zolang hij nog dobbelstenen heeft (en na elke worp minstens één dobbelsteen gebruikt of aflegt). Als je aan het einde van de ronde aan de combinatie op kaart voldoet en het is een heldkaart, dan rekruteer je die held aan het einde van de beurt. Je mag de held bij jouw team neerleggen (eventuele damage tokens worden van de kaart verwijderd) en deze vecht vanaf de volgende ronde bij jou mee.

Credits foto: bgg-user TheBoardGameFamily

Is het een vijandkaart en voldoe je aan de combinatie, dan doe je één schade aan die vijand. Je kunt op deze manier meerdere keren schade doen aan een vijand en als hij genoeg schade heeft gekregen, heb je de vijand verslagen. De kaart wordt afgelegd en je ontvangt hiervoor een bonus token die je op een later moment kan inzetten.

De heldenkaarten kunnen je extra dobbelstenen opleveren, waarmee je meer mogelijkheden krijgt. Maar ze hebben soms ook speciale vaardigheden die je eens of vaker mag activeren tijdens je beurt. Met die helden kun je veelal de uitkomst van de worpen manipuleren.

Naast vijanden kunnen ook helden worden verslagen. Aan het einde van de ronde wordt er dan ook gekeken of er helden zijn die teveel schade hebben opgelopen. Is dit het geval, dan zijn zij verslagen en worden afgelegd. De ronde eindigt met het vullen van de deployment gebieden met nieuwe kaarten (indien nodig).

Conclusie
Licentietitels zijn nogal tricky. Licenties worden vaak gebruikt omdat de fans ze toch wel kopen. Met als gevolg dat er nogal wat ‘slechte’ licentietitels op de markt te vinden zijn. Bekende spellen met een licentietitels daaraan vast of spellen die simpelweg nog goed doorontwikkeld zijn.

USAopoly heeft – voor mij – nu voor de tweede keer een zeer vermakelijke titel afgeleverd met gebruik van een bekende (en door mij geliefde) licentie. Bleek eerder Harry Potter: Hogwarts Battle een zeer vermakelijke titel, hetzelfde is het geval bij Thanos Rising.

Toegegeven, het is een nogal abstract geheel, maar dat drukt in dit geval voor mij de pret niet. Het is een leuk coöperatief spel waar ik samen met mijn achtjarige zoon veel plezier aan beleef. 

Elk team heeft zijn eigen focus qua symbolen, waardoor ieder zich op andere kaarten richt tijdens het spelen. Er is leuke synergie tussen een aantal kaarten en de verschillende vaardigheden van de kaarten bieden je voldoende houvast om de ‘luck of dice’ te mitigeren. En datzelfde geldt voor de verschillende bonus tokens die je tijdens het spelen kunt verzamelen.

Is Thanos Rising het beste spel ooit gemaakt? Nee, zeker niet. Maar het zit wel leuk en goed in elkaar en zal de doorgewinterde Marvel fan in mij vele potjes speelplezier opleveren!

Tiny Epic Zombies
Scott Almes
2018
1-5 spelers
Gamelyn Games
30-45 minuten
Cooperative Play / Dice Rolling / Pick up and Deliver / Press Your Luck / Variable Player Powers
Engelstalig
Gematigde mate van taalafhankelijkheid

Doel
Tiny Epic Zombies is een spel voor 1-5 spelers dat zowel competitief als coöperatief gespeeld kan worden. Omdat ik uitsluitend de coöperatieve solo variant van het spel heb gespeeld, is dat de variant die ik hier zal bespreken.

De speler speelt in het spel (minstens) twee overlevenden tijdens een zombie apocalyps die zich in een winkelcentrum hebben verscholen. Aan jou om een drietal doelen (objectives) te behalen voordat je het loodje legt of de tijd om is. Het spel komt met een variëteit aan doelen, waardoor elk spel anders zal verlopen en een ander doel heeft.

Eén van de mogelijke scenarios

Setup
Een deel van de voorbereiding van het spel is afhankelijk van de doelen die je moet behalen, maar een deel van de voorbereiding is elk spel hetzelfde.

Het speelbord bestaat uit een veilig deel in het midden dat je probeert te beschermen (de courtyard). In de courtyard worden twee overlevenden neergelegd die je zult moeten beschermen. Daarnaast is er een ‘barricade-track’ die de ‘last line of defense voorstelt’. Ook de meeples die voor de spelers worden gebruikt, beginnen het spel hier.

Om de courtyard heen komen negen locaties (winkels) te liggen, elke locatie bestaat uit 3 kamers. Elke locatiekaart is tweezijdig bedrukt, waardoor het spel met 18 verschillende locaties wordt geleverd. De ingang van elke locatie wordt zoveel mogelijk aan de buitenzijde van het speelbord neergelegd en hier worden direct de eerste negen zombies op geplaatst.

Tenslotte worden er een aantal tokens op verschillende locaties neergelegd.

Als solo speler pak je een aantal karakterkaarten (minstens twee). Dit zijn de personages waar je mee begint. Op elke overzichtskaart wordt een token neergelegd om aan te geven hoeveel kogels hij nog heeft en hoeveel wonden hij heeft. Daarnaast worden de bijzondere vaardigheden van de personages uitgelegd.

Een extra karakterkaart wordt gepakt en omgedraaid naar de zombiezijde van de kaart. Dit geeft aan welke zombie er achter jou aankomt. Van deze kaart is – bij het solo spel – alleen de bijzondere vaardigheid van toepassing.

Ten slotte worden er drie doelkaarten gepakt. Deze geven elk aan welke bijzondere stappen er voor de voorbereiding moeten worden gevolgd. Veelal zullen er nu nog een aantal extra tokens neergelegd moeten worden. Ook wordt er uitgelegd wat je moet doen om het spel te winnen.

Met de verschillende kaarten vorm je daarna twee stapels. Eén van deze stapels is het supply deck en het andere het search deck.

Het spel aan het begin.

Ronde-overzicht
Elke beurt bestaat uit een deel voor de speler en waarin de zombies hun slag kunnen slaan.

Tijdens de beurt van de speler is hij verplicht om zich drie keer te verplaatsen. Dit is niet optioneel, je kunt ten slotte niet rustig blijven staan totdat de zombies jou weten te vinden. Met een verplaatsing ga je richting een aangrenzende kamer in dezelfde winkel, een aangrenzende winkel of naar de aangrenzende courtyard. Daarbij geldt een beetje een rare regel voor wat aangrenzend is of niet. Als twee kamer namelijk verbonden zijn met elkaar en er een enkele muur tussen zit, dan zijn aangrenzend en kun je van de ene naar de andere kamer lopen, ondanks dat je geen deur of opening ziet. Het idee hierachter is dat je door de gaten heen kunt lopen. Zit er dubbele muur tussen, dan kun je niet tussen de kamers heen en weer lopen.

Verplaatsen kun je doen ongeacht of er een zombie in de kamer staat of niet. Staat er een zombie in de kamer dan zul je deze met een melee aanval aanvallen. Deze aanval slaagt altijd (zombie wordt uit de kamer verwijderd), maar met een melee dobbelsteen wordt bepaald op welke wijze de aanval succesvol is. Het kan zijn dat je één of twee schade oploopt, dat er niets gebeurt of dat je een extra beweging krijgt.

Staat er geen zombie is de kamer waar je in komt, dan kun je een zombie op afstand aanvallen als deze zich in een aangrenzende kamer bevindt. Ook deze aanval is altijd succesvol en je hoeft hier geen dobbelsteen voor te gooien voor verdere gevolgen. Wel kost het je één kogel. Deze kogels worden op dezelfde track bijgehouden als de verwondingen. Kruisen jouw token voor verwondingen en kogels elkaar op enig moment, dan is jouw personage zojuist levend opgegeten. De kaart wordt omgedraaid en er is een extra zombieleider bijgekomen (extra vaardigheid voor de zombie AI). Zelf kun je een nieuw personage pakken en verder spelen.

Op pad met de motor.

Nadat je na een beweging en het eventueel aanvallen van een zombie in een kamer staat, mag je daar (als de winkel waar je in staat volledig vrij is van zombies) tokens ophalen, effecten gebruiken of voorwerpen oppakken die je daar aantreft. Op deze manier probeer je jouw personage in leven te houden, beter te bewapenen maar probeer je ook jouw doelen te behalen.

Een lege winkel met daar bovenin een token die bij het scenario hoort.

Heb je jouw drie verplaatsingen uitgevoerd, dan is het de beurt aan de zombies. Je draait hiervoor de kaart open die bij jouw overzichtskaart ligt. Deze kaart geeft een kleur aan van de twee winkels waar extra zombies bijgeplaatst gaan worden. Is dit de winkel waarin jij jouw beurt bent geëindigd, dan heb je teveel lawaai gemaakt in jouw beurt en hebben de zombies jou gehoord. Gevolg is dat er in zowel jouw winkel als in de andere winkel in die kleur twee zombies (per winkel) worden bijgeplaatst. Dit gebeurt volgens een vast schema. Bereiken de zombies ooit de courtyard, dan doen ze één schade aan de stevigheid van de courtyard. Elke keer dat deze de nul bereikt, sterkt er één overlevende. Bereikt de track ooit de 0 terwijl er al geen overlevenden meer zijn, dan verlies je direct het spel.

Eén van de zombies

De kaart die je zojuist hebt opengedraaid, toont daarnaast nog een gebeurtenis of een voorwerp. Is er sprake van een gebeurtenis, dan voer je die direct uit en leg je de kaart af. Is het een voorwerp, dan leg je deze in de kamer waarin je staat en kun je die op een later moment oppakken. De beurt eindigt als er een nieuwe zombiekaart gesloten bij jouw overzichtskaart wordt neergelegd.

Als op den duur er geen zombiekaarten meer bij de overzichtskaarten liggen en de trekstapel ook leeg is, dan verlies je eveneens het spel als je de doelkaarten nog niet alle drie hebt behaald. Heb je op enig moment daarvoor wel aan de voorwaarden op de drie doelkaarten voldaan, dan heb je het spel gewonnen.

Eén van de personages die inmiddels wat wapens heeft verzameld.

Conclusie
Ik moet toegeven dat ik vrij laat kennis heb gemaakt met de Tiny Epic reeks. Niet bewust, maar simpelweg niet eerder de kans gekregen (of gezocht) om deze spellen te spelen. Nu heb ik in een aantal maanden tijd Tiny Epic Galaxies en Zombies mogen spelen. Beiden in hun solo variant. Erg leuk vind ik dat beide spellen totaal anders spelen en gebruik maken van andere mechanismes. Voor zover ik kan zien, geldt voor alle speler in deze reeks dat ze ‘Tiny en Epic’ zijn, maar dat het verder totaal verschillende spellen zijn.

Tiny Epic Zombies is mij in elk geval goed bevallen. Het is een leuk spel met relatief eenvoudige spelregels, maar waar voldoende keuzes en mogelijkheden in zitten. Het is elke beurt weer kijken en kiezen wat je prioriteit wilt geven. Welke doel streef je op dat moment het meest na. Of is het wellicht verstandig om weer eens te proberen om zoveel mogelijk zombies uit te roeien. Zoals bij zoveel van dit soort coöperatieve spellen het geval is, kun je lang het idee hebben dat alles te ‘managen’ is en dan ineens compleet overlopen te worden door zombies en het spel alsnog te verliezen.

Erg interessant is de manier waarop ze gekozen hebben om de verwondingen en de kogels aan elkaar te linken. Kruisen deze tokens elkaar, dan sterft jouw personage direct. Ben je springlevend, maar schiet je teveel kogels af zonder bij te laden? Dan ben je dood. Schiet je vrijwel niets, maar ben je niet voorzichtig met (het genezen van) je verwondingen? Dan sterf je eveneens. Het vinden en behouden van de balans tussen deze twee zal je tijdens het spelen continu bezig houden.

Ook erg interessant zijn de verschillende soorten doelen die je hebt. Pick up & deliver mechanismes, het vangen van zombies, het tactisch inzetten van extra troepen, zeer veel verschillende aspecten zul je voorbij zien komen. Ook dit is erg leuk gedaan.

Het cosmetische deel van het spel doet mij minder. De voorwerpen die je vindt, kun je in jouw meeple klikken zodat het eruit ziet dat deze echt bewapend zijn. Daarnaast heb je een extreem groot voertuig miniatuur staan op het speelbord. Inhoudelijk voegt dit voor het spel weinig toe, maar sommige spelers (en wellicht met name de kickstarter backers) zullen hier gevoelig voor zijn geweest. Bij mijn exemplaar van het spel vind ik het wel jammer om te zien dat de speelkaarten na een paar keer spelen krom beginnen te trekken. Een betere kwaliteit kaarten en dan wat minder cosmetische foefjes had ik dan prettiger gevonden.

Ook de verplaatsingsregel vind ik minder geslaagd. Door de manier waarop de kaarten worden neergelegd en de regels omtrent het aangrenzend zijn en mogen verplaatsen, laten wat ruimte voor discussie open. Je zult bij vlagen heel goed moeten kijken welke stukken muur elkaar nu raken of niet om te bepalen of je wel of niet van de ene ruimte de andere ruimte in kunt lopen. Dit had – gevoelsmatig – wat eenvoudiger opgelost kunnen worden.

Maar goed, al met al vermaak ik mij goed met het spel en is het een spel dat met enige regelmaat op tafel zal komen hier.

Escape Tales: The Awakening
Jakub Caban, Bartosz Idzikowski, Matt Dembek
2018
1-4 spelers
Board & Dice
180-300 minuten
Card Game / Deduction / Escape Room / Puzzle
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Choose Your Own Adventure: House of Danger
Prospero Hall
2018
1-99 spelers
Z-Man Games
60 minuten
Card Game / Cooperative Play / Deduction / Handmanagement / Storytelling
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
Het doel van beide spellen is eigenlijk relatief eenvoudig, je moet door het verhaal heen zien te komen. In beide spellen begint het spel met een introductie van het verhaal. Wie ben je, wat drijft jou en daarnaast, wat gebeurt er momenteel in jouw leven. Aan de hand van deze basis, kun je kiezen welke richting jij op gaat. Binnen de bandbreedte van het verhaal uiteraard, maar je hebt daar redelijk wat vrijheid in.

Al spelende kom je steeds verder het verhaal in, waarbij je goed moet opletten en logisch moet blijven nadenken, want uiteindelijk kun je ook ‘af’ gaan. Zodra het verhaal aangeeft dat het spel over is, is dat ook het geval. En daar zal dan direct bij worden aangegeven of je hebt gewonnen of verloren.

Setup
Beide spellen maken – minimaal – gebruik van een klein speelbord. Bij House of Danger is het speelbord een overzicht voor de spelers. Op het speelbord wordt aangegeven in hoeveel gevaar een speler verkeert en hoe het staat met de bovennatuurlijke vaardigheden van de speler (in hoeverre hij visioenen en dergelijke kan krijgen).

Bij The Awakening is het speelbord een overzicht van de delen van ruimtes die je kunt onderzoeken. Elk gebied dat je kunt onderzoeken, is onderverdeeld 12 secties die staan aangegeven op het bord en op de plattegrondkaarten die tijdens het spel naar boven zullen komen. Door fiches te gebruiken op het bord, kun je aangegeven welke secties je wilt onderzoeken.

Verder draaien beide spellen om één of meer stapels kaarten. Bij House of Danger wordt er gebruik gemaakt van verhaalkaarten en aanwijzingskaarten, bij The Awakening gaat het om spelkaarten, doemkaarten en locatiekaarten.

Ronde-overzicht
In House of Danger speel je een paranormaal begaafd onderzoeker die al weken last heeft van nachtmerries/visioenen. Aan jou om over vijf hoofdstukken uit te zoeken wat er nu precies speelt. Elke hoofdstuk komt met een nieuwe set verhaal- en aanwijzingskaarten. Het is dan ook zeer eenvoudig om het spel ‘op te slaan’ aan het einde van een hoofdstuk. Je onthoudt welke voorwerpen je al had, noteert ergens wat jouw huidige psychic en danger level is.

Het uitgangspunt bij House of Danger zijn de verhaalkaarten. Die geven je aan wat je aan het doen bent, wat je ziet, hoort en ruikt. Daarnaast geven deze verhaalkaarten je de opties aan waar je uit kunt kiezen; ga je links of recht, confronteer je iemand of probeer je weg te vluchten. Bij het merendeel van de opties behoren uitdagingen op het gebied van klimmen, vechten, behendigheid, perceptie en kracht. Je hebt daarbij verplichte uitdagingen (waar je niet onderuit kunt) en optionele uitdagingen (niet verplicht, maar kunnen je een hoop opleveren).

Om die uitdagingen te kunnen halen, gooi je met een standaard dobbelsteen. Is het aantal ogen op de dobbelsteen hoger of gelijk aan jouw huidige danger level, dan haal je de uitdaging. Is het aantal ogen lager, dan faal je. Tijdens het spel kun je her en der voorwerpen vinden die jou kunnen helpen tijdens je zoektocht. Sommige van die voorwerpen kun je eenmalige gebruiken, andere blijf je behouden. Die voorwerpen worden grotendeels gebruikt om de uitdagingen makkelijker te kunnen halen. Ben je bezig met een krachtuitdaging en je hebt een voorwerp dat je een bonus oplevert voor die uitdaging, dan kun je deze gebruiken.

Afhankelijk van of je een uitdaging haalt, geeft de verhaalkaart aan wat je verder moet of kunt doen. Succesvolle uitdagingen leveren je extra aanwijzigingen, voorwerpen e.d. op. Haal je uitdagingen niet, dan kun je hierdoor voorwerpen verliezen maar ook kan het danger level hierdoor omhoog gaan. Wordt dit niveau te hoog, dan verlies je psychic punten en reset je daarmee jouw danger level.

Door het halen van de uitdagingen en het maken van de juiste keuzes, zul je door het verhaal heen lopen en verschillende voorwerpen vinden en visioenen krijgen. De visioenen die je krijgt, geven je aanwijzingen voor wat er kan gaan komen. Op relatief abstracte wijze krijg je beelden door in de vorm van kaarten en die waarschuwen je ergens voor. Later in het spel kan zich dan een situatie voordoen waarbij je zelf moet constateren dat je hier eerder voor bent gewaarschuwd.

De voorwerpen kunnen je helpen om een uitdaging te halen, maar kunnen je ook op andere wijzen helpen. Meerdere keren tijdens het spel zul je tegenkomen dat als je een bepaald item hebt, je een andere kaart mag bekijken en uitvoeren. Het zoeken naar de juiste voorwerpen kan dan ook erg lucratief zijn.

Je zult tijdens het verhaal wel goed moeten oppassen met welke keuzes je maakt. Je kunt namelijk doodgaan in House of Danger. Gek genoeg is doodgaan alleen niet een definitief iets in het spel. Als je doodgaat, dan verlies je een aantal punten op jouw psychic level, maar mag je vervolgens wel weer verder.

The Awakening heeft een ander gevoel dan House of Danger. In dit spel speel je de bezorgde vader die zijn dochter probeert te redden. De reguliere medische wetenschap staat voor een raadsel en jij wendt je tot de bovennatuurlijke alternatieven.

De verhaallijn van The Awakening staat in een verhaalboek. Te beginnen bij de introductie zal steeds worden aangegeven welke paragraaf uit dit boek je mag lezen en bij die paragraaf staat dan vervolgens aangegeven welke locatie- en/of verhaalkaarten je erbij mag pakken (en welke kaarten je weg mag leggen). In The Awakening draait het wel veel meer om puzzels en het verzamelen van sets dan in House of Danger.

Op de locatiekaarten zie je in wat voor ruimte jij je bevindt en wat je daar allemaal ziet. De plattegrondkaart verdeelt deze locatiekaarten vervolgens in 12 secties. Tijdens het spelen kun je beschikbare fiches gebruiken om de verschillende secties van een locatie te onderzoeken. De sectie op de plattegrondkaart zegt vervolgens welke kaart je mag pakken om te onderzoeken. Kom je fiches tekort waardoor je vast komt te zitten? Dan kun je een doemkaart pakken, deze zal je extra fiches opleveren waarmee je weer even verder kunt, maar het pakken van meerdere doemkaarten kan ook een zeer nadelig effect hebben op het verloop en het einde van het spel.

Spelkaarten heb je in de vorm van puzzelkaarten, voorwerpkaarten, kaarten met voorwaarden en uitgangskaarten. Elke raadsel dat je tegenkomt in het spel bestaat uit één of meer puzzelkaarten in combinatie met de app die je nodig hebt om het spel te kunnen spelen. In de app kun je vinden hoeveel kaarten er nodig zijn voor elke puzzel (aangegeven door een symbool) en kun je hints vragen als je wat hulp nodig hebt. Kom je totaal niet uit de puzzel? Dan kun je ook dit aangegeven en krijg je het antwoord dat nodig is om verder te kunnen. Antwoorden vul je in de app in en de app geeft vervolgens aan wat je krijgt en hoe je verder gaat.

Voorwerpkaarten kunnen je tijdens het spel helpen. En daar hoef je niet zelf voor te puzzelen. Over het algemeen zal er tijdens het spel bij bepaalde stukken aangegeven worden dat je iets extra’s krijgt als je een bepaald voorwerp hebt of als je een bepaald voorwerp wilt inleveren voor een voordeel. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de kaarten met voorwaarden. Op deze kaarten staat aangegeven (veelal met een symbool) welke kaarten je nodig hebt om iets te kunnen krijgen.

Om een ruimte te verlaten heb je uiteindelijk een uitgangskaart nodig. Hierdoor weet je zeker dat je geen essentiële aspecten mist, je zult de uitgangskaart namelijk pas vinden op het moment dat dit toegestaan is.

Ook The Awakening kun je tussentijds ‘opslaan’ om een volgende keer verder te spelen. Er is een speciaal tabel hiervoor opgenomen in de spelregels. Daar kun je de gegevens invullen die noodzakelijk zijn om de volgende keer verder te spelen.

Doodgaan is lastig in The Awakening, maar jouw keuzes zijn wel degelijk van belang. Het verhaal kent namelijk zeer veel verschillende eindes en een groot gedeelte daarvan is zeker geen happy end. Aan jou om ervoor te zorgen dat jij wel een happy end vindt!

Conclusie
Ik heb van beide spellen enorm genoten. En ondanks dat het basisprincipe van de beide spellen te vergelijken is, is het speelgevoel en de ervaring van beide spellen wel totaal anders.

House of Danger blijft het dichtst bij de Choose Your Own Adventure boeken van weleer. Het leest ook grotendeels als een boek weg, maar dan een boek waarin jij daadwerkelijk de beslissingen neemt. En je hebt daarbij ook wel echt het gevoel, ondanks dat een hoop beslissingen door een worp van de dobbelsteen worden beslist, dat jouw beslissingen er toe doen. Geduld is daarbij wel een sleutelwoord. Elke hoofdstuk kun je veelal drie à vier routes doorlopen en elke route geeft je de mogelijkheid om voorwerpen te vinden. Vind je het einde van het hoofdstuk dan krijg je nog de mogelijkheid om een andere route te doorlopen. Gevaar gaat daardoor omhoog, maar het geeft je wel de mogelijkheid om extra hulp te vinden. Alleen moet je er wel zin in hebben. De speler in jou wil veelal al door naar het volgende hoofdstuk om erachter te komen wat er verder gaat gebeuren, maar in plaats daarvan kun je ervoor kiezen om terug te gaan naar het begin van het hoofdstuk in de hoop dat je nog nuttige voorwerpen of informatie vindt die in de rest van het spel van belang kan zijn.

Het bovennatuurlijke aspect in het spel vind ik uitstekend naar voren komen. Jouw psychic level dat steeds stijgt, waardoor je meer kunt en ontdekt in het spel en de visioenen die een glimp geven van wat er gaat komen, zijn erg leuk gedaan. Het doodgaan vind ik wel een beetje een zwaktebod. Toegegeven, ik voel er weinig voor om dood te gaan in hoofdstuk 4 en terug te gaan naar het begin, maar het doodgaan en dan gewoon verder spelen, komt mij niet heel logisch voor. Wellicht hadden ze er hier beter voor kunnen kiezen om je niet dood te laten gaan (en dat ook niet als zodanig te benoemen), maar te melden dat je een visioen kreeg dat je heeft behoed voor een gewisse dood. Dat visioen vergde alleen zoveel van je, dat jouw psychic level is gedaald.

The Awakening komt veel dichterbij de ons inmiddels welbekende escape room spellen. Vandaar ook ongetwijfeld de naam van de serie: Escape Tales. En die spellen vallen of staan veelal met de kwaliteit van de puzzels die je tegenkomt. En ik kan niet anders dan zeggen dat er niets mis is met die kwaliteit. Leuk aspect dat je de juiste kaarten daarvoor bij elkaar moet zoeken en vervolgens met een mooie puzzel komt te zitten, waarbij er een mooie combinatie is van haalbare, pittige en echt moeilijke puzzels. Maar wel allemaal puzzels die goed in elkaar zitten.

Wat mij echter met name is bijgebleven aan de keren dat ik The Awakening heb gespeeld, is de intense verhaallijn die zich tijdens het spelen ontvouwde. Ik heb zelden zo in een verhaallijn gezeten als bij dit spel. En bij het halen van een ‘verkeerd’ einde kon ik dan ook echt met een naar gevoel blijven zitten.

Voor beide spellen geldt dat je een goede beheersing van de Engelse taal moet hebben, maar voor degenen die The Awakening graag in het Nederlands zouden willen spelen is er goed nieuws. White Goblin Games heeft namelijk aangegeven dat er een Nederlandstalige versie uitgebracht gaat worden die in 2019 beschikbaar zal zijn. Absoluut een mooie aanwinst voor Nederlandstalig en bordspelspelend Nederland.

Ik heb zelf beide spellen solo gespeeld en voor beiden geldt dat dit uitstekend te doen is. House of Danger zou ik ook niet anders willen spelen dan dat. Dit is zodanig een verhaal dat het samen spelen voor mij zou aanvoelen als dat de ene speler iets voorleest aan de andere speler. Uiteraard kun je de keuzes met elkaar bespreken, maar meer dan dat is het ook niet. Voor The Awakening is het een ander verhaal. De puzzels die er in het spel zitten en de uitgebreide keuzes die er in het spel zitten, nodigen zeker uit om met meer spelers te spelen. Sterker nog, met de puzzels weten twee meer dan één. Dus die zou ik ook zo met 2 spelers op tafel leggen. Met meer spelers waarschijnlijk niet, dan krijg je teveel toeschouwers in plaats van actieve participanten.

Keyforge: Call of the Archons
Richard Garfield
2018
2 spelers
Fantasy Flight Games
30 minuten
1 vs 1, combat, card game, Fantasy, Hand management, Magic, kaartspel
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
Het doel van Keyforge is om als eerste speler 3 Key’s te hebben ‘geforged’. Je maakt een Key door aan het begin van je beurt 6 Amber te hebben verzameld. Amber verzamel je door kaarten te spelen, met creatures aan te vallen of het te stelen van je tegenstander.

Setup
Beide spelers hebben een Keyforge deck nodig. Het makkelijkst is het om een starter set te kopen. De starter set bestaat uit wat tokens, 2 standaard decks die voor elke starter set identiek zijn en 2 unieke Keyforge decks. De starter set heb je in principe niet nodig om te spelen, je kunt namelijk ook twee losse Keyforge decks kopen. Wel zul je dan ergens damage en Amber tokens vandaan moeten halen.

Elk Keyforge deck bestaat uit 37 kaarten, waarvan 1 overzichtskaart. Elk deck bestaat uit 3 huizen van 12 kaarten. De decks moeten worden geschud Daarna pakt de speler die begint 7 kaarten, en de speler die als tweede moet spelen 6.

De eerste speler speelt in Keyforge de eerste beurt maximaal 1 kaart uit zijn hand, of gooit 1 kaart uit zijn hand weg. Daarna is de volgende speler, die kan zoveel kaarten spelen en activeren als hij of zij wil.

Ronde-overzicht

Er zijn 4 soorten kaarten in Keyforge. Actions, Artifacts, Creatures en Upgrades. Artifacts, Creatures en Upgrades zijn permanent in het spel tot ze vernietigd worden. Actions gaan meteen naar de aflegstapel zodra ze gespeeld zijn.
Je kunt aan het logo links bovenin zien van welk huis de kaarten afkomen.

Een standaard ronde van Keyforge bestaat uit 5 simpele stappen:

1. Forge een Key.
   Aan het begin van je beurt moet je een Key forgen als je genoeg Amber hebt om dat te doen. Standaard kost het je 6 Amber om een Key te forgen, al komt het zeker voor dat het door andere kaarten meer of minder Amber kost. Je mag, ongeacht het aantal Amber dat je hebt, in deze fase maximaal 1 Key maken.
2. Kies een Huis.
   Elk deck bestaat uit 3 huizen, Van de 7 huizen die in Keyforge voorkomen. Elk huis is in je deck vertegenwoordigd met 12 kaarten  De keuze voor een huis heeft in Keyforge verstrekkende gevolgen. Een groot deel van de game bestaat eruit om aan de hand van de kaarten in je hand en de eerder uitgespeelde kaarten te bepalen welk huis de slimste keuze is om deze beurt te kiezen . Je mag in je beurt namelijk alleen kaarten spelen of gebruiken van het gekozen huis.
3. Speel, discard, gebruik kaarten van je gekozen huis.
   In deze fase van het spel mag je alle kaarten van je gekozen huis spelen, afleggen of gebruiken. Elke creature of artifact kaart die je in deze fase uitspeelt begint het spel “Exhausted” (90 graden gedraaid). Voor sommige kaarten die je uitspeelt, krijg je direct Amber. Dit wordt met een icoontje op de kaart aangegeven.Er zijn 3 soorten kaarten in Keyforge:
   1. De creatures van Keyforge, vormen het hart van het spel. Elk creature heeft een kracht-waarde, wat tegelijk zijn/haar levenspunten is. Zodra je creatures op tafel geplaatst hebt, mag je ze niet meer bewegen en alleen kaarten links of rechts van ze spelen. Op die manier ontstaat er ook een tactisch spel rondom het slim plaatsen van creatures, aangezien sommige kaarten het aanvallen van naastgelegen creatures moeilijker maakt. Sommige abilities maken het juist mogelijk om zo’n creature op te ruimen en soms wordt een creature zelfs sterker als die aan de buitekant ligt.Met actieve, “ready” creatures kan je twee dingen doen, vechten en “reapen”.

      Als je “reapt” met een creature, krijg je 1 Amber plus eventuele “Reap” effecten die op de creature vermeld staan. Lang niet alle creature kaarten hebben een “Reap” effect, maar ze kunnen wel allemaal “Reapen” voor 1 Amber. Reap effecten laten je tegenstander kaarten discarden, Amber stelen of nog veel meer leuks.

      

      De Raiding Knight kaart. Links staan de krachtwaarde van de kaart, rechts de armor waarde (in het schildje). Onder de Raiding Knight tekst, staat de ability van de Knight. In dit geval steelt de Knight 1 Amber als hij in het spel komt.

      Als je vecht, selecteer je 1 vijandig creature van je tegenstander. Jouw creature doet zijn krachtwaarde aan schade aan de tegenpartij, en de tegenpartij doet de krachtwaarde terug aan jouw creature. Daarna trek je er eventuele Armor van af, en leg je zoveel damage tokens op de kaart neer. Damage blijft in principe liggen, tot het creature het spel verlaat.

   2. Dit zijn kaarten die je kunt gebruiken voor een effect, of hiermee juist een regel van het spel veranderen. Artifacts speel je uit en blijven in het spel liggen.
   3. Actions geven een eenmalig effect en gaan dan naar de aflegstapel.
4. Ready je kaarten.
   Alle kaarten die je in het spel hebt, worden ‘gereadied’ en van 90 graden gedraaid teruggedraaid naar de standaard positie.
5. Vul je hand aan.
   De actieve speler vult zijn of haar hand aan tot 6 kaarten. Heb je op dit moment 6 Amber, dan moet je dat aangeven door “Check” te zeggen.

Natuurlijk is dit niet het hele spel. Keyforge zit bomvol kaarten die de regels zoals hierboven vrij summier uitgelegd breken of veranderen. Zo is het mogelijk dat je Key’s voor 5 of juist 7+ Amber kan maken. Er zijn kaarten die effecten hebben zodra ze in het spel komen, of juist wanneer ze het spel verlaten. Effectief kan (bijna) alles!

Conclusie
Keyforge bevindt zich in een unieke positie, het biedt namelijk een benaderbare CCG-ervaring. De regels zijn vrij makkelijk te leren, zeker met de starter decks waarbij de lastige concepten nog niet heel erg in het spel komen.

Daarnaast duurt een potje Keyforge denk ik -zodra je het spel een beetje kent- gemiddeld rond 30 minuten. In die periode speel je een boeiend kaartspel, waarbij je met je tegenstander touwtrekt om als eerste je 3^e key te kunnen forgen. Je maakt continu tactische beslissingen. Welk huis ga je activeren?  Ga je met je creatures reapen, of juist vechten. En als je gaat vechten, tegen welke monsters dan? Een potje Keyforge is elke beurt weer een tactische puzzel om het optimale uit je deck te persen. Wat betreft gameplay kan het spel dus wel wat lucky aanvoelen, als jij of je tegenstander de optimale kaart voor dat moment hebben bewaard of juist afpakken om te spelen.

Het model waarin Keyforge wordt verkocht spreekt me enorm aan. In de basis kan je Keyforge al spelen als je 20 euro neerlegt voor 2 losse decks. Je decks zijn kant en klaar en kan je niet veranderen. Het is dus letterlijk uitpakken en gaan! En op die manier komt Keyforge akelig dicht in de buurt van de Magic sealed deck ervaring. En dat is niet voor niets een populair format, je kan namelijk elke keer als je een nieuw deck hebt opnieuw leren ontdekken hoe je je moet spelen. En ben je je deck beu, wie weet kan je het dan ruilen voor het deck van een andere speler. Wel is het hiervoor belangrijk dat elk Keyforge deck ongeveer even sterk is, en dat lijkt tot nu toe wel redelijk zo te zijn. Hoewel het zeker al zo is dat er decks op Marktplaats voor meer dan 10 euro zijn verkocht. Ik weet van een uitschieter van 800.

Al met al vind ik Keyforge een hartstikke leuk spel geworden, wat in zijn eenvoud makkelijk te leren is. Ook is het snel te spelen en biedt het in de korte tijd die het duurt een hele hoop tactische besissingen. Daarom blijft Keyforge ook zeker in mijn collectie en verwacht ik nog een paar extra decks erbij te kopen. Ik heb nu een goed idee van hoe leuk de 7 verschillende huizen spelen, en ik wil eigenlijk een deck met een bepaalde configuratie van kaarten zien te scoren . Ik ben dus fan. Verwacht je echter een ontzettend strategisch kaartspel, of wil je net zoals in Magic the Gathering kunnen deck-builden dan is wellicht een ander spel een betere keuze dan Keyforge.

Hunt for the Ring
Marco Maggi, Gabriele Mari, Francesco Nepitello
2017
2-5 spelers
Ares Games
90- 180 minuten
Dice rolling, point-to-point movement, secret unit deployment, variable player powers
Engelstalig
Hoge mate van taalafhankelijkheid

Doel
Hunt for the Ring is een bordspel voor 2-5 spelers, waarbij één speler de rol van de ringbearer speelt en de andere spelers de ringwraith voor hun rekening nemen. Het speelbord is dubbelzijdig aangezien het spel in twee delen gespeeld wordt (achter elkaar of in twee aparte sessies).

In deel I van het spel proberen de hobbits de ring richting de Breeg te brengen, terwijl in deel II Frodo de Breeg verlaat en richting Rivendel gaat. Haalt Frodo de Breeg danwel Rivendel, dan wint hij deel I respectievelijk deel II van het spel. Raakt Frodo corrupt voor die tijd, dan winnen de Nazgul het spel.

Setup

De voorbereiding van het spel is (op het lezen van de spelregels na) eigenlijk best eenvoudig.

Het speelbord wordt neergelegd met de juiste zijde naar boven toe. De ringbearer krijgt een scherm en zet deze voor zich neer. Er wordt een wit vel papier gebruikt in combinatie met dit scherm om de beginlocatie te noteren (op basis van een willekeurig gepakte starttoken) van Frodo en om tijdens het spel bij te houden hoe hij zich verplaatst.

De speler gebruikt 3 fellowship tokens, de company kaarten van Frodo, Samwise en Peregrin en legt deze op de juiste plek neer. De stapel met ally kaarten wordt geschud en de te gebruikers worden op het bord neergelegd. Ten slotte mag hij vijf informatie tokens pakken en er één kiezen om aan de andere speler(s) te geven. De andere vier tokens legt hij achter zijn scherm neer.

De ringwraith speler(s) krijgen de Nazgul mini’s en de bijbehorende ringwraith kaarten. Als er minder dan 4 ringwraith spelers zijn, dan speelt één speler met meer nazguls. De nazgul zijn dus altijd met vier. De Black Rider kaart wordt naast het speelbord neergelegd. Datzelfde geldt voor de log tokens van de ringwraith.

De sorcery kaarten worden geschud en klaargelegd als trekstapel. Daarnaast worden de corruption tegels die voor deel I gebruikt worden in een zak of kom gedaan.

Nadat de startspeler de zes actiedobbelstenen heeft gegooid en deze heeft verwerkt (waarover later meer) kan het spel beginnen.

Ronde-overzicht
Elke ronde in Hunt for the Ring staat voor een dag en elke dag is verdeeld in twee overdagfases en één nachtfase. Tijdens elke fase komt de ringbearer als eerste aan de beurt voordat de ringwraith speler aan de beurt komt. Bij het behandelen van het spelverloop hieronder, ga ik uit van deel I van het spel, daarna zal ik de wijzigingen voor deel II doornemen.

Als de ringbearer aan de beurt is, begint hij met het verplaatsen van Frodo. Tijdens de beide dagfases is deze verplaatsing verplicht, tijdens de nachtfase is het optioneel. Kiest de speler ervoor om hem ook tijdens de nachtfase te verplaatsen, dan krijgt hij daarvoor 1 corruptiepunt (aan te geven op het corruptiespoor op het speelbord) en krijgt de ringwreath speler voordelen tijdens zijn nachtfase. Voor het verplaatsen kijk je naar de locaties en de stippen (tussen de locaties) die op de plattegrond staan op het speelbord. Daarbij geldt dat je altijd rekening moet houden met de voorwaarden dat waar je heen reist ‘aangrenzend’ (als er één weg tussen de beide plekken zit), ‘verbonden’ (als tussen twee velden alleen maar wegen of stippen zitten) en ‘binnen bereik’ (aangrenzend aan de laatste locatie van Frodo óf als het verbonden is via ten hoogste het aantal stippen dat je sinds je laatste locatie op jouw log heb gezet) is.

Heb je bedacht hoe je Frodo gaat verplaatsen, dan zet je op jouw logboek (achter je scherm) een stip neer als je ergens op een stip bent beland, of het nummer dat bij de locatie hoort.

Rust Frodo (wat kan tijdens de nachtfase, dan zet hij niets in zijn logboek).

Het scherm van de ringbearer waarop hij zijn route bijhoudt.
Credits foto: BGG-user Ludovitto

Verder kan de ringbearer speler tijdens zijn beurt er nog voor kiezen om één ally kaart uit te spelen of een fellowship token gebruiken om een ally kaart van de stapel te pakken. Ally kaarten staan voor de hulp die Frodo onderweg krijgt van verschillende personen. Dit kan zijn in de vorm van extra verplaatsingen, het plaatsen van ally tokens op het speelbord, maar ook in de vorm van nieuwe fellowship tokens of het blokkeren van bepaalde locaties voor de nazgul voor een bepaalde periode.

Als de ringbearer speler klaar is met zijn beurt, dan is het aan de nazgul. Deze spelen volgens een vaste volgorde (zelfs als er maar één speler is die alle nazgul onder controle heeft). Ook de nazgul kunnen zich verplaatsen, maar dat werkt iets anders dan bij Frodo. Zolang de nazgul zich over een weg begeven, mogen ze drie velden verplaatsen. Zo niet, dan mag hij naar een aangrenzend veld. Is het echter nacht, dan mag hij altijd twee velden verplaatsen ongeacht of hij zich over een weg verplaatst of niet. Verplaatsen is verder voor een nazgul nooit verplicht en er zijn locaties op het bord waar zij niet mogen komen (exit locaties en locaties waar ally tokens liggen).

De nazgul aan het begin van het spel. Ready to hunt!
Credits foto: BGG-user MkaY

Daarnaast mag een Nazgul gratis acties uitvoeren (een search) of een actie dobbelsteen gebruiken om een actie uit te voeren. Er zijn daarbij maximaal zes dobbelstenen voor vier Nazgul in drie fases, dus de spelers zullen goed moeten overleggen wanneer zij die dobbelstenen in willen zetten. De acties waar je uit kunt kiezen zijn:
– perception;
– een hunt uitvoeren;
– een ally token van een aangrenzende locatie op het bord verwijderen;
– een sorcery kaart pakken of uitspelen.

De dobbelstenen en de verschillende symbolen.
Credits foto: BGG-user Accatitippi

De belangrijkste van deze zijn zonder twijfel het uitvoeren van de search, de perception en de hunt.  Bij de search vraagt de ringwraith vóór of nadat hij zich heeft verplaatst aan de ringbearer speler of de actieve nazgul op een locatie staat waar de ringbearer is of is geweest tijdens het spel. Je kunt dit alleen doen als je ervoor kiest om geen actiedobbelsteen te gebruiken. De ringbearer geeft hier met een ja of nee antwoord op.

Perception gaat net even iets verder. Je gebruikt hiervoor een dobbelsteen met een ring. In dit geval vraag je de ringbearer of zijn laatste locatie (en dus niet de stippen waar hij geweest is of is) in de ‘area’ of ‘section’ is waar de actieve Nazgul staat (het bord is onderverdeeld in verschillende area’s en sections). Als dit het geval is, dan kan de ringwraith daar een token neerleggen zodat hij weet dat de speler hier was.

De hunt gaat verreweg het verst. Ook hier is een actiedobbelsteen voor nodig, maar in dit geval een zwaard. De hunt is in feite een sterkere variant van de search. Als Frodo er overigens voor gekozen heeft om te bewegen tijdens de nachtfase, dan mag een Nazgul een hunt doen in plaats van een search als vrije actie. Bij een hunt wordt aan de ringbearer gevraagd of de locatie waar de actieve ringwraith staat een locatie is waar de ringbearer staat of tijdens dit spel geweest is. Als het antwoord ja is, dan wordt dit met een token aangegeven. Is het daarnaast ook nog eens de locatie waar hij als laatste geweest is, dan moet hij dit aangeven en zal er – nadat de Nazguls allemaal aan de beurt zijn geweest – een encounter plaatsvinden.

Tijdens een encounter draait het volledig om corruption, Om te beginnen met de ringbearer corruption tegels pakken. Het aantal is afhankelijk van hoeveel Nazgul er in de buurt staan van de locatie waar de encounter plaatsvindt. Voor elke Nazgul die op of aangrenzend aan die locatie staat, moet de ringbearer één corruptietegel pakken.

Helemaal weerloos is de ringbearer hierbij niet. Zitten er tegels bij die hem niet bevallen dan kan hij in sommige gevallen een companion kaart opofferen om een tegel te negeren. Die tegel gaat dan terug in de zak/kom. Als alle tegels zijn getrokken en je kiest ervoor om geen tegel meer te negeren, dan moet je ze gaan uitvoeren. Elke tegel waar een cijfer op staat, pak je corruptiepunten voor gelijk aan het cijfer. Pak je tegels met een oog, dan krijg je corruptiepunten gelijk aan het aantal ogen dat je in het spel al hebt gepakt.

Corruptietegels die zijn gepakt en afgewikkeld worden uit het spel verwijderd.

Nadat de encounter klaar is, kan de ringbearer ervoor kiezen om te ontsnappen. Als je dit doet, dan vlucht je naar een nieuwe locatie. Doe je dit niet, dan zet je een streep in je logboek.

Het spel in actie
Credits foto: BGG-user Mousketeer

Aan het einde van de nachtfase wordt het spel klaargemaakt voor de volgende dag. De ringbearer en de ringwraith krijgen er een ally respectievelijk sorcery kaart erbij. Daarnaast mag de ringwraith speler zijn actiedobbelstenen opnieuw gooien. Voor elke shadow die hierbij gegooid wordt (een joker die je voor elke actie kunt gebruiken), krijgt de ringbearer een fellowship token.

Op deze manier speel je verder totdat de Breeg bereikt is of totdat je veld 16 hebt bereikt qua verplaatsingen. Heb je de Breeg nog niet bereikt als je 16 verplaatsingen hebt gehad, dan reken je uit hoeveel verplaatsingen je nog nodig had om de Breeg te bereiken. Hetzelfde aantal corruptietegels zul je moeten pakken (en afwikkelen) voordat je aan deel II van het spel begint.

Deel II van het spel begint op de andere zijde van het speelbord. De eindpositie van deel I (denk aan ongebruikte fellowship tokens, afgelegde corruptietegels, de handen van de spelers qua sorcery en ally kaarten) is de beginsituatie voor deel II. Daarnaast komen er wat nieuwe elementen in het spel.

Om te beginnen speelt de ringbearer niet langer als Frodo. Frodo’s pad is uitgestippeld aan de hand van een kaart die alleen bekend is bij de ringbearer. Geheel zonder keuze is de ringbearer hierbij niet, de speler kan er zelf voor kiezen of hij de langere of kortere route neemt. Als je kiest voor de langere route duurt het ook langer voordat je corrupted bent.

De ringbearer zelf speelt als Gandalf die zich, ook in dit geval weer in het geheim, over de plattegrond verplaatst en probeert Frodo te beschermen. Verplaatsing als Gandalf mag in elke fase (ook tijdens de nachtfase, zonder consequenties) en Gandalf verplaatst zich van locatie naar locatie (en komt dus niet bij de stippen).

Gandalf laat geen sporen achter tenzij hij dat zelf wil. Door een fellowship token af te leggen (die verdwijnt uit het spel) kan Gandalf zichzelf zichtbaar maken om op die manier Nazgul in hetzelfde gebied weg te jagen. Bijkomend voordeel is dat je in dat geval ook een actiedobbelsteen van de ringwraith speler mag afleggen (die komt de volgende ronde pas terug.

De ringwraith spelen in feite hetzelfde als in deel I, alleen hebben ze daarbij last van Gandel. Perceptions merken ook Gandalf op en als ringwraith heb je geen idee of je Frodo nu gesprot hebt of Gandalf. Bij een hunt vlucht Gandalf weg.

Ook kunnen de ringwraith de hulp inroepen van de Lord of the Nazgul. Dit kan onder meer door de juiste kaart hiervoor te gebruiken. De Lord of the Nazgul vervangt één van de Nazgul en er komt hiervoor een extra actiedobbelsteen bij. Voor een groot gedeelte werkt deze Lord hetzelfde als een Nazgul, alleen is hij veel sterker.

De spelers spelen vervolgens verder totdat de ringbearer Rivendel heeft bereikt of de ringbearer corrupted is.

Hiermee zijn we er uiteraard nog niet. Zo kunnen de ringwraith tijdens het spel informatie verkrijgen door de juiste locaties aan te doen. Door middel van die informatie krijgen zij nieuwe actiemogelijkheden. Gandalf kan door de juiste locaties aan te doen ‘deeds’ uitvoeren. Die verhogen op hun beurt weer het aantal corruptiepunten dat nodig is om de ringbearer te laten verliezen. En als de ringbearer het niet meer ziet zitten in deel II dan kan hij altijd nog proberen om een dwaalspoor uit te zetten door tijdens deel II van route te wisselen.

En heb je er dan nog niet genoeg van? Dan kun je deel I en deel II van Hunt for the Ring laten volgen door een spel War of the Ring. De uitkomst van Hunt for the Ring is dan van invloed op het beginpunt van War of the Ring (in de vorm van een voor- of nadeel qua tokens aan het begin van het spel). Mocht je dit willen doen, dan kun je in elk geval alvast beginnen met het afstrepen van een heel weekend!

Conclusie
Als liefhebber van het Ameritrash type spel kun je bijna niet om de Lord of the Rings heen (en Arkham for that matter). En als je dan ook nog eens fan bent van het Lord of the Rings universum, dan hoop je natuurlijk dat elk spel dat uitkomt net zo goed is als War of the Ring. Hunt for the Ring is één van de recentere titels die in deze familie is uitgekomen. Feitelijk gezien is het een spel dat zich het beste laat omschreven als Brieven uit Whitechapel met een sausje van Lord of the Rings er over heen. Je zou Hunt for the Ring echter tekort doen als je het een kopie zou noemen van Brieven uit Whitechapel.

De designers hebben namelijk echt hun best gedaan om het thema in dit spel tot uiting te brengen door de toevoeging van een aantal spelelementen. En dat is ze goed gelukt ook. De extra aspecten ten opzichte van Whitechapel zorgen er duidelijk voor dat je meerdere elementen uit de boeken zult herkennen. En qua componenten is het spel vergelijkbaar met War of the Ring. Zelfde mooie artwork en goede kwaliteit van de componenten. Jammer dat er geen zak bij het spel geleverd wordt voor de tokens, maar dat is niet anders.

En toch zit mijn grootste frustratie bij dit spel deels in de elementen die zijn toegevoegd in verband met die uitwerking van het thema. Laat ik beginnen met het feit je als ringbearer minder het gevoel hebt dat je veel keuze hebt in wat je gaat doen. De companion en ally kaarten bieden je uiteraard iets extra’s, maar de mogelijkheid om te reizen is dermate beperkt dat je daarin niet heel keuze hebt. Jouw startpositie bepaalt grotendeels al welke route je zult afleggen. Eén keer afwijken van die route kan nog wel, maar de tweede keer wordt al lastig omdat je met het maximale aantal verplaatsingen zit. Klopt helemaal met het gevoel uit de boeken, maar is qua spelen minder leuk. En zorgt er daarnaast voor dat zeker in het begin het veel moeilijker is om als ringbearer het spel te winnen. Zeker voor de ringbearer zit er een flinke leercurve in het spel.

Uiteraard is dit ook het gevoel van de boeken en verlies je hier niet direct het spel op, maar doordat een groot gedeelte van het spel daarnaast vrij random is (welke tegels pak je op welk moment), maakt dit het vrij lastig om als ringbearer ook maar het idee te hebben dat je een kans maakt. Uiteraard zijn er varianten om het voor de ringbearer makkelijker (of nog moeilijker) te maken en zul je er na een aantal spelletjes achter komen dat het ook een kwestie van gewenning is om de ringbearer te spelen (het heeft een duidelijke leercurve), maar het is de vraag of velen het spel die kans zullen geven.

Verdere issues waar ik tegenaan liep waren de spelregels en de downtime van het spel. De spelregels zijn niet persé slecht, maar je zult tijdens het spel regelmatig iets op moeten zoeken en er is dan geen goed overzicht van de verschillende regels. Dat terwijl dit, mijns inziens, eenvoudig te maken was geweest.

Downtime zul je met name tegenaan lopen als je met meerdere spelers speelt. Ik moet er eerlijk gezegd niet aan denken dat ik het in mijn eentje opneem tegen vier spelers als ringbearer. Mijn beurten zijn kort en bondig gezien de weinige opties die ik heb en vervolgens gaan die vier spelers uitgebreid overleggen over de te volgen marsroute. En dan met enige regelmaat, want de uitkomst van een hunt/perception/search kan zomaar bepalen dat je iets anders van plan bent met jouw ringwraith.

Ik ben dus zelf eigenlijk best teleurgesteld in het spel en het is voor mij geen blijvertje gebleven, zelfs niet om een combinatie met War of the Ring te spelen. Daarvoor beleef ik gewoon te weinig plezier aan het spel. Ben je groot fan van Lord of the Rings? Probeer het spel dan gerust eens uit, maar ik zou er zeker geen blinde aankoop van maken.